Psikoloji ve Sinema
Uzman Psikolog Fundem Ece

Psikoloji filmleri ve sinemada psikoloji, insan davranışlarının perdeye yansıtılarak anlaşılmasını hedefleyen bir sanat dalıdır.

Psikoloji ile ilgili filmler sadece eğlence amaçlı değildir. Psikoloji ve insan zihni hakkında daha fazla bilgi edinmenin harika bir yolu olabilirler. Bu makale,

  • Şizofreni
  • Hezeyanlı Bozukluk
  • Bipolar Bozukluk (Mani)
  • Depresyon, Panik Bozukluğu
  • Agorafobi
  • Obsesif-Kompulsif Bozukluk
  • Travma Sonrası Stres Bozukluğu
  • Somatoform Bozukluk, Hipokondriazis
  • Dissosiyatif Füg
  • Anterograd Amnezi
  • Çoğul Kişilik Bozukluğu
  • Alkolizm
  • Kumar Bağımlılığ
  • Alzheimer Türü Demans
  • Uyku Bozukluğu
  • Yeme Bozukluğu
  • Şizoid Kişilik Bozukluğu
  • Şizotipal Kişilik Bozukluğu
  • Antisosyal Kişilik Bozukluğu
  • Sınırda (Borderline) Kişilik Bozukluğu
  • Histrionik Kişilik Bozukluğu
  • Narsisistik Kişilik Bozukluğu
  • Çekingen Kişilik Bozukluğu
  • Bağımlı Kişilik Bozukluğu
  • Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
  • Otizm
  • Mental Retardasyon

dahil olmak üzere psikolojideki farklı konuları kapsayan filmlerin bir listesini sağlayacaktır.

Psikoloji ve Sinema

Psikoloji insan davranışlarını anlamlandırmaya çalışan bir bilim dalıyken sinema,  karmaşık insan davranışlarını tüm detay ve inceliği ile perdeye yansıtan bir sanat dalıdır. Psikolojinin ana planda olduğu filmler; insan davranışları ve psikolojinin bilimsel metotları ile bütünleşmesiyle oluşur.

Psikoloji Dizileri

Psikoloji Filmleri Nedir?

Psikoloji insan zihni ve davranışlarının anlamlandırılması üzerine bir bilim dalıdır ve sinema psikolojiden faydalanır; insanın karmaşık yapısını beyaz perdede bize sunma fırsatı tanır. Senaristlerin ve yapımcıların karakter oluşumu ve anlatım oluşturmada psikolojiden faydalandığı yadsınamaz bir gerçektir. Öyle ki geçmişten günümüze sinemada birbirinden farklı karakterler ve onların psikolojik dinamikleri, birbirleriyle ve kendileriyle olan çatışmalarını gördüğümüz birçok başyapıt izledik. Kendimizi karakterlerin iç dünyasında hissetmemizi sağlayan, bazen hissettirmeden farklı psikolojik rahatsızlıkları merkezine alan birçok kült film sinemada karşımıza çıkıyor.
Gerçek bir hayat hikayesinden uyarlanan; Nobel ödüllü matematikçi John Nash’in hayatını ve şizofreni belirtileri göstermeye başlaması “A Beautiful Mind” (2001)ile hafızalara kazındı.
Bir David Fincher klasiği Fight Club’da (1999) “insomnia” nın pençesindeki bir sigorta memurunu izlerken, The Machinist (2004)’de aynı psikolojik rahatsızlığı daha farklı bir bakış açısından izleyiciye sunuldu. Bununla birlikte, akıl hastanesinde geçen birçok film sinema tarihinde karşımıza çıkıyor.
Shutter Island (2010), Girl Interrupted(1999), Twelve Monkeys(1995), One Flew Over the Cuckoo’s Nest(1975) gibi kült filmler de bu anatemada geçiyor.

Bu filmler psikolojik sorunlar ve insan psikolojisinin bazen ne kadar ileriye gidebileceğini beyaz perdeye yansıtırken, aslında tüm zamanlarda yapılmış bütün filmler içinde canlı barındırdığı sürece psikolojiden her daim faydalanacaktır. Bazen bir karakterin yürüyüşü, giyimi, çevresi ve davranışları onun filmdeki karakterinin psikolojisini anlamımızı sağlar ve o karakteri analiz ederken psikolojisine göre analiz ederiz. Kısacası canlı olan hiçbir alanda psikolojiden kopukluk olamaz. Sinema da bunun en güzel örneklerinden biridir.

Psikoloji ve sinema birbirinden destek alır mı?

Yazılan film senaryoları ve ortaya konan oyunculuk becerileri insan psikolojisi alanında geliştirilmiş teorilerden faydalanma şansına sahiptir. Yüzeysel ve tekdüze  bir senaryoya karakterlerin psikolojisi de dahil olduğunda farklı bir boyut kazandırılmış olur. Detaylarla verilen derinlik  kişilik gelişimi teorileri ışığında yapılabilir.

Sigmung Freud’un psikoanalitik teorisinde savunma mekanizmaları, ödipal rekabet veya cinsellikle ilgili problemler konu olarak beyaz perdeye yansıyabilir. Bir diğer kişilik gelişimi teorisyeni Carl Gustov Jung’a göre kolektif bilinçdışımız tüm insanlık tarafından paylaşılan ve arketip denilen ortak imajlardan oluşur. Kahramandan beklenen; hayat denen yolculukta benliğin diğer parçalarını keşfedip kendini gittikçe daha bütün hissetmesidir. Aynı Star Wars serisinde perdeye yansıtıldığı gibi. Seri boyunca karakterler benlik parçalarını temsil eder. Diğer karakterlerin önce işini zorlaştırıp daha sonra zorlukları çözdükçe Jung’un teorisi açısından daha olgun ve bütün bir insan olurlar. Varoluşçu akımın öncülerinden Rollo May’e göre insan yaşadığı dünyada bir yerlerde yaşama amacının veya anlamının bulunması gerektiğine inanır. 

Sinemada karşılaştığımız hikaye çoğu zaman ele aldığı fenomeni tam bir gerçeklik açısından yansıtamaz. Sinema oyuncunun bir sonraki kareyi bilmesine rağmen hiç bilmiyormuşçasına canlandırıp oyununu sergilediği bir alandır. Hastalık öyküsü her zaman sinema estetiği katarak izleyiciye sunulmalıdır. Psikoloji alanında psikolojik bozuklukların örneklenmesinde ve vaka incelenmesinde sinema bir kaynak olarak kullanılabilir.

Psikoloji Alanıyla İlgili Film Örnekleri

Zindan Adası (2010): Filmde Teddy Daniels ve Chuck Aule isimli iki polis memurunun bir akıl hastasının ortadan kaybolması üzerine tehlikeli akıl hastalarının tedavi gördüğü Shutter Adası isimli bölgede konuşulan hastaneye soruşturma yapmak için gitmeleri ve sonradan gelişen garip olaylar işleniyor. Zamanla rüya ve gerçek arasındaki sınırlar da zorlanır. Martin Scorsese tarafından Dennis Lehane’nin ünlü romanından sinemaya uyarlanan filmin başrolünde Leonardo Di Caprio vardır.

İçinde Yaşadığım Deri (2011): Film psikolojik dram türünün en başarılı yapımlarından biridir. Bir kaza sırasında yanarak ölmekten son anda kurtulan eşini yanıklardan oluşan görüntüden kurtarmak için yeni deri yaratmak için çalışan estetik cerrah Dr. Robert Ledgard’ın çalışmaları anlatılıyor. Antonio Banderas ve Elena Anaya film in başrolünü paylaşıyor.

Standford Hapishane Deneyi (2015): 1971 de yürütülen deneyde yaşanan gerçek olaylardan uyarlanan film, Philip Zimbardo ve ekibinin imza attığı kontrolden çıkan ve psikoloji dünyasına damga vuran bir deneyi konu almaktadır. Standford Üniversitesinden 24 öğrencinin katıldığı deney çarpıcı tüm detayları ile beyaz perdeye yansıtılmıştır.

O Kadın (2016): Görünüşte yıkılmaz bir kadın olan Michale, orta yaşlarını yaşayan ve başarılı bir şirket yöneticisidir. Bir gün saldırgan tarafından evinde cinsel saldırıya uğraması Michale’in hayatında yeni bir evreyi tetikler. Artık amacı kimliğini bilmediği adamı bulmaktır. Zamanla bu durum kedi-fare oyununa dönüşür.

Parçalanmış (2016): Olaylar çoklu kişilik bozukluğu ile 23 farklı kişiliğe sahin Kevin’in üç genç kızı kaçırmasıyla başlar. Kevin’in en baskın karakteri suç işlemeye meyillidir ve bir süre sonra farklı karakterlerin birbiri ile çatışmasıyla bir parçalanma yaşar.

Daha detaylı bilgi alabilmek için Dünya Danışmanlık Merkezimize 05315005709 telefon numarasından ulaşabilirsiniz. Ayrıca Film önerileri için Instagram sayfamızı da sayfasını da inceleyebilirsiniz.

Kaynakça: Gençöz, F. (Editör) (2007). Psinema: Sinemada psikolojik bozukluklar ve sinematerapi. HYB

Aleyna Emine Akıllı

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.