İçindekiler
Disosiyasyon normal şartlarda bir bütün içerisinde olan bilinç, bellek, kimlik, duygu, algı, beden
temsili, motor kontrol ve davranışta ayrışma ya da süreksizlik olmasıdır. Bu ayrışma ve süreksizlikler
psikolojik işlevleri etkileyebilmektedir. Bu işlevlerin çoğunlukla hepsi disosiyatif bozuklukların en
kapsamlısı olan disosiyatif kimlik bozukluğunda etkilenmektedir. Bu alanların bir bölümünün
etkilendiği durumlar ise depersonalizasyon-derealizasyon bozukluğu, disosiyatif fügün alt tipi olduğu
disosiyatif amnezi (Füglü veya fügsüz) ve diğer özgül bozukluklar içerisinde yer almaktadır.
(Disosiyatif Füg DSM-V’te disosiyatif amnezinin içine alınmıştır)
Genellikle travma ile ilişkili olarak meydana geldiği düşünülen disosiyatif bozukluk, çoğunlukla
çocukluk döneminde başlamasına rağmen tanı konulması geciken bir tablodur. disosiyasyon
genellikle ergenlik öncesi olmak üzere gelişimsel dönemde tekrarlayan travmatik yaşantıların ruhsal
olarak üstesinden gelme çabası olarak ortaya çıkar. Fakat bunların yanı sıra bağlanma bozuklukları,
kaygı bozuklukları ve madde kullanımı gibi diğer durumların da disosiyasyon belirtilerini ortaya
çıkaran unsurlar olabileceği bildirilmiştir.
Disosiyasyon travmaya karşılık olmak üzere bir kendini savunma biçimi olarak da ortaya
çıkabilmektedır. Disosiyatif savunmalar, iki işlevi yerine getirir. Bunların ilki bireylerin travmalardan
kaçınmalarını sağlamaktır. Diğer işlevi ise bireyin travmadan kaçınmasını sağlarken aynı zamanda
yaşamın geriye kalan bölümlerinde travmanın yer edinmesini de geciktirmektir.
Disosiyatif Amnezi
Disosiyatif amnezi özelliikle 20.yüzyılda savaş travmalarıyla gündeme gelen bir disosiyatif
bozukluktur. DSM-III’te disosiyatif bozukluklar arasında disosiyatif füg ile birlikte yerini almıştır
fakat DSM-V’te disoiyatif füg ayrı bir tanı kategorisi olmaktan çıkarılıp disosiyatif amnezinin bir alt
tipi olmuştur.
Amnezi sıklıkla ağır bir stres altında başlar. Başlangıcı ani olsa da zaman içerisinde birikim yapan
ruhsal çatışmaların sonucu da olabilmektedir. Önem verilen bir şeyin yitirilmesi veya yitirilme
ihtimali, bir tehdit karşısında çıkmaza düşmek, baş edilemeyen veya bireyde panik yaratan eğilimler
hissetme gibi durumlar sıklıkla ortaya çıkaran etkenler olarak bulunurlar.
Disosiyatif Amnezinin DSM-V tanı ölçütleri
A. Genellikle travmatik ya da stres yaratıcı özellikte olan önemli otobiyografik bilgileri, sıradan
bir unutkanlıkla açıklanamayacak bir biçimde anımsayamama
(Disosiyatif amnezi sıklıkla belirli bir olay ya da olaylarla ilgili lokalize ve selektif amnezi ya
da kimlik ve yaşam öyküsü konusunda genelleşmiş amnezi biçiminde olur.)
B. Belirtilerin klinik olarak belirgin rahatsızlık ya da yaşamın sosyal, mesleki, ya da başka
önemli işlev alanlarında bozulma yaratmaktadır.
C. Bu bozukluk, bir maddenin (örneğin alkol ya da kötüye kullanılan başka bir madde, ya da bir
ilaç) doğrudan fizyolojik etkilerine ya da nörolojik ya da başka bir tıbbi duruma (örneğin
kompleks parsiyel nöbetler, geçici global amnezi, kapalı kafa/travmatik beyin yaralanmasının
sekelleri, başka nörolojik bozukluk) bağlı değildir.
Disosiyatif Füg
Bu bozukluk Disosiyatif Kimlik Bozukluğu, Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Akut Stres
Bozukluğu, Somatik Belirti Bozukluğu, ya da majör ya da hafif nörokognitif bozukluk ile
açıklanamaz.
Belirtiniz: Disosiyatif Fügle Birlikte : Amaçlı gibi görünen seyahat ya da kontrolsüz kaçmaya kimlik
ya da başka önemli otobiyografik bilgiler konusunda amnezi eşlik etmektedir.
Disosiyatif amnezide; kişisel bilgilerin hatırlanamaması ve bunun sıradan bir unutkanlıkla
açıklanamaması söz konusudur. Bazı anı, duygu veya düşüncelere erişilememektedir. Genellikle ani
bir şekilde başlar ve biter. Fakat yavaş başlangıç ve yavaş iyileşmeler de gözlemlenebilmektedir.
Genellikle genelleşmiş bir amnezinin ardından daha sınırlı bir amneziye geçilir. Düzelme bu
hastalarda önemli oranda kendiliğinden olmaktadır. Fakat daha sonra bu belirtiler tekrarlama eğilimi
gösterebilir. Disosiyatif Amnezi sırasında disosiyatif füg görülebilmektedir.
Eştanılar
Depresyon ile komorbit görülebilmektedir.
Tanı, Ayırıcı Tanı, Klinik Seyir
Fiziksel- nörolojik ve ruhsal muayene, EEG ve gereken ilave tetkikler tanı için uygulanmalıdır. Ayırıcı
tanıda başta kafa travması ve epilepsiye bağlı olmak üzere organik kaynaklı ruhsal bozukluklar ve
diğer disosiyatif bozukluklar dikkate alınmalıdır. Entoksikasyona bağlı durumlar toksik maddenin
alındığının gösterilmesi ile anlaşılır.
Disosiyatif Füg
Dsm-IV TR’ de Disosiyatif Bozukluklar altında sınıflandırılan disosiyatif füg, bireyin geçmişini
unutup, kimlik karışıklığı ya da yeni kimliğe bürünmenin eşlik ettiği aniden beklenmedik bir şekilde
bulunduğu yerden, evinden, alışageldiği işyerinden ayrılıp gitmesi olarak tanımlanmıştır. Seyahatleri
saatler ya da günler süren kısa gezilerden, haftalar veya aylar süren uzun ve karmaşık dolaşmalara
kadar değişebilmektedir. Füg öncesi kimliğe dönülüğünde ise füg dönemindeki kimlik unutulmaktadır.
Yaygınlık durumu genel toplumda %0.2 olarak bildirilmekle birlikte çoğu zaman DKB, Disosiyatif
Amnezi veya benzerleri tabloların belirtisi olarak ortaya çıkması sebebiyle tek başına yaygınlık oranı
oldukça düşük saptanmaktadır.
Disosiyatif füg etyolojisindeki temel özelliğin, yoğun duygusal gerilim ya da bireyin sosyal ve meslek
yaşantısındaki çatışmalardan kaynaklanan travmalar olduğu bildirilmektedir. Genetik etkenler ise
bilinmemektedir.
Danışmanlık Süreci
Tedavi süreci anlayışlı bir yaklaşım ve destekleyici bir tutum içermelidir. İyileşmeye oranı ortaya
çıkarıcı stres etkenine bağlı olarak değişmektedir. Bireyin belleğini veya kimliğini mecbur kalmadan
terk etmesi çok zordur. İyileşme döneminde araştırıcı bir tutumdan ziyade anımsama kusurunun
çözülmesi üzerinde çalışılması uygundur. Danışan unuttuklarını anımsamaya tolere edebileceği oranda
cesaretlendirilmelidir. Eğer danışan füg esnasında görüldüyse temel kimlik bilgilerini hatırlamasının
sağlanması için çalışılır. Bu durumu neyin başlatmış olabileceği incelenir ve durumun onarılması için
destek verilir. Füg esnasında ortaya çıkan ruhsal antitelerin zihinde devamlılığı olan durumlar olup
olmadığı (DKB) incelenmelidir. Bellek ve kimlikte süreklilik sağlanmalıdır.
YAZAR: SİMGE NEGÜR
Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.
Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Danışmanlık.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.
