Aleksitimi Nedir?

Aleksitimi Nedir?

Duygu körlüğü olarak da bilinen aleksitimi nedir? Duyguları sözel olarak dile getirememe anlamına gelmektedir. Sfineos’un tanımladığı aleksitimi kavramı, Nemiah ile birlikte literatürde kuramsal olarak yerini almıştır. Bireyin duygularını farkında olması, anlaması ve bu duyguları kontrol edebilmesi ruh sağlığı açısından önemli bir kriterdir. Ancak aleksitimik özellikler gösteren bireyler duygularını anlamakta, sözel olarak ifade etmekte ve düzenlemekte zorluk yaşarlar. Bu bireyler duygularını anlamak ve duyguları kontrol etmek konusunda yetersizlerdir.

Eğer siz de aleksitimi konusunda destek almak isterseniz yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Aleksitimi Nedir?

Birey gündelik yaşamında, gerçekleşen olaylar neticesinde birçok farklı duyguyu yaşamaktadır. İnsan bazen farklı duyguları aynı anda da yaşayabilir. Duyguları yaşamak, hissetmek ve göstermek son derece olağan ve normaldir. Ancak aleksitimik kişiler bunu yapamazlar. Çünkü duygularını yaşarlarken farkında olmazlar. Duygularını isimlendirmekte ve bu duyguları birbirinden ayrıştırmakta sorun yaşarlar. Aleksitimi psikosomatiklerde görülmesinin yanında, bazen sağlıklı bireylerde de görülebilir. Aleksitimik bireyler duygulara karşı sadece dilsiz olmazlar. Duygulara karşı sağır da olabilirler.

Aleksitimik Belirtiler Nelerdir?

Toplumsal yaşamda duygular önemli bir yer taşımaktadır. Böyle bir yaşamda aleksitimik bireylerin   dışlanması, garip karşılanması ve yabancı olması muhtemeldir. Bu durum, aleksitimik bireylerin kuracakları kişilerarası iletişim sırasında zorluk yaşamalarına sebebiyet verebilir. Bu tür bireyler günlük yaşam işlevlerini bir noktaya kadar yerine getirebilirler. Örneğin bir konu hakkında düşünebilir, düşündüğü konu hakkında konuşabilir ve ilişki kurabilirler. Ancak duygularını fark etmekte ve ifade etmekte zorluk yaşadıkları için duyguları ve düşünceleri arasındaki bağı kurmakta zorluk yaşarlar. Duygu ve düşünceleri arasındaki bağı kuramadıkları için de ikisi arasındaki farkı birbirinden ayırt edemezler. Bu durum onları gelişimsel ve zekasal olarak geriye atmaz, ancak zekalarını çoğu zaman tanımlayamadıkları bu duygulardan kaçmak için kullanırlar. Çünkü duygularıyla yüzleşmekten korkarlar. Aleksitimik bireyler duygularını yaşamayı bilmedikleri için fantezi dünyaları da gelişmemiştir. Bu yüzden hayal güçleri (maladaptive daydreaming) diğer insanlara göre daha dardır. Ayrıca düşünce yapıları da daha çok içe dönük yapıdadır. Yapılan bir çalışmada aleksitimi ile çekingenlik arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma sonucunda depresyon ile aleksitimi arasında pozitif yönde bağlantı saptanmıştır. ( Motan ve Gençöz. 2007). Ayrıca aleksitimi oluşumunda, frontal lobda meydana gelen sorunlar da önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü frontal lobun duyguların dışa vurumunda önemli bir rolü vardır. Bu yüzden frontal lobda gerçekleşen bazı aksamalar aleksitimi için uygun ortam oluşturma potansiyeline sahiptir.

Tedavi Rehberi

 Aleksitimi hem psikolojik bir rahatsızlık hem de bir çeşit kişilik özelliği olarak karşımıza çıkabilmektedir. Yani, klinik bir olgu olmakla beraber, kişisel eğilimi yansıtan genel bir fenomen de olabilmektedir. Ancak bu ikisinin ayrımını yapabileceğimiz belirgin kriterler mevcut değildir. 

 Kavramın ortaya çıkışından sonra, ilk zamanlar daha çok farmakolojik tedavi yöntemleri denense de daha sonralarda aleksitiminin bilişsel ve sosyokültürel yönleri de keşfedilmiştir. Bununla beraber psikodanışmanlık merkezli tedaviler de rövanşa geçmiştir. Aleksitimik bireyler duygu ve düşünce arasındaki farkı ayrıştıramadıkları ve diğer bireylere kıyasla daha dürtüsel davrandıklarından dolayı tedavi için seçilecek yolun belirlenmesi zor ve son derece önemlidir. Vanheule ve arkadaşları aleksitimik hastalarla çalışırken, üç aşama mantığını önerirler. Ana fikir, danışmanlık süresince, hastaların yaşadığı zor durumlarla ilgili zihinsel temsillerinin aşağıda belirtilen basamaklardan geçilerek kurulmasıdır:

• Sıkıntı verici durumu ortaya çıkaran olaylar zinciri söze dökülmeli

• Hastanın zor durumla ilgili ön değerlendirmesi somutlaştırılmalı

• Hastanın zor durumla başa çıkma yolları tartışılıp, duygusal yanıtlara dikkat çekilmelidir.

(Şaşıoğlu, Tosun ve Gülol, 2014)

Ayrıca aleksitimi tedavisinde, grup danışmanlıkları ve bilişsel danışmanlıkların oldukça etkili olduğu gözlemlenmiştir. Bunun yanında danışman ile hasta arasındaki uyuşmazlık, aralarında iş birliği yapılamaması ve aralarındaki iletişimsizlik tedavi sürecini sekteye uğratabilecek önemli bir etken olduğundan dolayı son derece dikkat edilmesi gereken unsurlardır.

Hazal Uygun

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Danışmanlık.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.