Çocuk Resimleri

Çocuk Resimleri Analizi

Çocuk resimleri ile bize kendi iç dünyası hakkında bilgiler vermektedir. Çocuk resimleri analizi ile çocuğun duygusal, düşünsel ve algısal yeteneklerini bize sunduğundan oldukça önemlidir. Çocuklar çizdiği resimleri aracılığıyla bize kendini yansıtır. İlk başta birtakım ‘karalamalar’ olarak gözüken bu çizimler, zamanla anlamlı tezahürler içermektedir. 

Bilişsel gelişim, çocuğun çevresinde olup bitenleri anlamlandırmasını içermektedir. Bu bilgi işlemle evresi yaşlara göre eğitimin planlanmasında önemlidir. Dünyada çocuk resimleri, yaşa göre aynı gelişim aşamalarını izlemektedir. 

Eğer siz de çocuk resimleri konusunda destek almak isterseniz yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Bilişsel gelişimin öncü bilim insanları; Jean Piaget, Jerome Bruner ve Lev Vygotsky’dır. Piaget’in kuramı daha ön planda olmuştur. Piaget bilişsel gelişim aşamalarını yaşlara ayırarak gözlemlemiştir. Buradaki hedefi, her yaş grubuna özgü özelliklerin bulunmasıdır. Her aşamadaki özellikler çocuğu nörolojik fonksiyonlarını yansıtmaktadır. Piaget çocuklardaki zihinsel gelişimi dört evreye ayırmıştır:

1. Duyu- Motor Evresi (0-2 yaş)
2. İşlem Öncesi (2-7 yaş)
3. Somut İşlemler Evresi (7-11 yaş)
4. Soyut İşlemler Evresi (11-18 yaş)

Piaget, 2 yaşından önce kavramların, muhakeme becerisi ve zekanın henüz ortaya çıkmadığını söylemektedir. 2 yaştan sonra çocukta kavramlar oluşmaktadır. Kavramlar çocuğun zihninde yer edinmeye başlasa da mantıklı düşünebilme yeteneği oluşmamıştır. Somut işlemlerde sayı, boşluk, uzay, zaman, ağırlık, boyut, hacim kavramları stabilize olmaya başladığından mantıklı düşünme oluşmaya başlamaktadır. 11 yaş itibariyle çocuk analitik düşünmeye ve analiz etmeye başlamaktadır.

Çocukların Çizdiği Resimler

Okul öncesi dönemdeki çocuk resimlerinde bilinçaltından izler bulunmaktadır. Çocuk serbest çağrışım yoluyla bir insan, ağaç, ev resmi çizdiğinde farkında olmadan kendisi ve çevresiyle ilgili bilgiler vermektedir. Bu bilgiler çocuğun deneyimlerini içerir ve mutluluk, neşe, güven duyguları olabildiği gibi mutsuzluk, acı ve endişe gibi duygularını içerebilmektedir.

Resimler çocuğun çevresi, ailesi ve arkadaşlarıyla olan ilişkilerini göstermektedir. Resim ile anlatım çocuğun bakış açısından aileyi görmemizi sağlamaktadır. Araştırmalarda okula devam etme ve uyum sağlamada güçlük yaşayan çocukların resimlerinin en çok insan çizimlerini içerdiği bulunmuştur. Sonra okul binası ve bahçesine yer verdikleri görülmektedir. Kullandıkları renkler en çok mavi, sarı, yeşil, kırmızı ve siyah renkleri yer almaktadır. 

Çocuk resimlerinin etkileyiciliği, çocuğun yaşam bilgisiyle ilişkilidir. Resimler çocuğun yaratıcı, estetik, ruhsal, sosyal ve fiziksel gelişimlerini göstermektedir. Çocuk resim çizerken bir nevi oyun oynamaktadır. Ama bu oyun esnasında hisleri gerçek ve kendiliğindendir. Görsel algı yeteneği başka becerilerinden daha ön planda olmaktadır. Resim çocuğun yapısını ve kişilik özelliklerini aktarmakla birlikte geçmiş deneyimler ve şu andaki yapısı hakkında bize bilgi vermektedir. Onlar bazen olmak istedikleri yerlerle ilgili resimler de yapmaktadırlar. 

Çocuk resimlerine yorumda bulunmadan önce yaş aralığına dikkat etmek önemlidir. Örneğin dört yaşında çizilen resimlerde kol olmaz, altı yaşından sonra çizilmeye başlanmaktadır. Çocuk resimlerini psikolojik ve duygusal açıdan incelemek zordur. Resim analizi için etik, ölçme ve değerlendirme konularında eğitim almak ve projektif testler ile ilgili donanıma sahip olunmalıdır.

Mutlu Çocuk Resimleri

Çocuk resim yaparak kendini gerçekleştirme yolculuğuna başlangıç yapmış bulunmaktadır. ‘Kendini gerçekleştirme sürecinde Maslow’a göre birey kendisini ve dünyayı anlamada hoşgörülü, içinde bulunduğu ortama uyum sağlamada uygun, kişiler arası ilişkileri sağlıklı, bağımsızlık duygularının gelişimi, yaşamdan zevk alma, kendine güvenme, üretken ve yaratıcı bir birey olma, saygılı ve içten davranma, kendi dışındaki sorunlara duyarlı olabilme ve toplumsallaşma sürecini sağlıklı bir şekilde sürdürmekte daha başarılıdır.’ (Atan, 2005; s.319)

Çocuk yaptığı resimlerle bastırdığı duyguları hayal dünyası ile bir araya getirir ve kendisine rahatsızlık veren duygulardan kurtulmuş olur. Resimler sevgi, sevinç ve coşku duygularını ön plana çıkarttığında gerçek mutluluk kavramı ile ilişkilenmiş olmaktadır. ‘Şema öncesi devrede çocuk, yapmak istediği obje ya da kavramla ilişki kurma ile ilgili kaygı yaşamaya başlar bu da ona doyum sağlamaktadır.’ (Yavuzer 2005:41)

Çocuklar resimleriyle kendilerini anlattıklarında kendilerine güvenleri ve sanat yaratmadaki zevkleri artacaktır. 

Üzgün Çocuk Resimleri

Her yaştan çocuk duygu ve düşüncelerini renklerin anlam gücüyle ifade etmektedir. Örneğin çocuk resimde insan yüzünü kırmızıya boyuyorsa kırmızıyı öfke duygusu ile ilişkilendirmiştir. (Öner,2010) Hayattan kopuk, kederli çocukların resimlerinde gri, kahverengi, mor ve siyah renkleri hakimdir.

Çocuklara ‘Üzüntü nedir?’ sorusu yöneltildiğinde; ebeveyninin ona kızması, oyuncağının kırılması, yalnızlaşması, sevdiği birinin ölmesi, aile içerisindeki fiziksel ve duygusal şiddet gibi ögelerin yer aldığı görülmüştür. Bu yanıtlarının ardından üzüntü ile ilişki duygularını resmederken tek renk kullandıkları gözlemlenmiştir. Ayrıca var olmayan şeylere ilişkin korkularını da resimlerine yansıtmışlardır.

Özet Cümle

Sonuç olarak çocukların çizdiği resimler; çocuğun psikolojik gelişimi, hayal gücü ve algısı ile bağlantılıdır. Çizimleriyle kendi iç dünyaları hakkında bilgiler verir ve resmi adeta bir dil olarak kullanmaktadır. ‘Çocukların çizimleri incelendiğinde bazı genel aşamaların (mesela, yuvarlak şeklinden daha karmaşık şekillere; detaysız çizimlerden detaylı çizimlere; tek renk kullanımından çok renge; farklı renklerle farklı duyguları anlatmadan aynı renkle farklı duyguları anlatmaya) olduğu kabul görülse de unutulmamalıdır ki bu aşamalar her çocuk için geçerli olmayabilir.’ (Keskin, 2006; s.519)

Ayşe Şimşek

Kaynakça

Batı, D. (2012). 4-12 yaş: Çocuk resimleri ve onların iç dünyalarının resimlerine yansıması (Doctoral dissertation, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü).

Eraslan Taşpınar, Ş. (2020). ÇOCUKLARININ SANAT YOLU İLE “MUTLULUK” KAVRAMINA BAKIŞLARI. INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL HUMANITIES SCIENCES RESEARCH (JSHSR), 4(52).

RAMAZAN, O., & Özge, Ö. V. E. Ç. (2017). 66-72 aylık çocukların sevgi, mutluluk, korku, üzüntü duygularını tanımlama durumlarının ve resmederken kullandıkları renklerin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 265-289.

Yüksel, M. Y., Canel, N., Mutlu, N., Yilmaz, S., & Elif, Ç. A. P. (2015). Okul Öncesi Çağdaki Çocukların” İyi” ve” Kötü” Kavram Çocuk Resimleri Analizi Yöntemiyle İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 271-303.

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.