Delik Fobisi
Uzman Psikolog Fundem Ece

Delik Fobisi (Tripofobi)

İnsanların pek çoğunun en azından hayatının bir döneminde fobileri olmuştur. Fobiler yılan ya da yükseklik korkusu gibi belirli nesne ya da durumlardan kaynaklanan aşırı korkudur. Bu tür korkular oldukça yaygın ve normaldir fakat fobi olarak değerlendirilmesi için belirtilerinin ciddi düzeyde duygusal strese sebep olması ve bu korkulardan dolayı gündelik işlevselliğin zarar görüyor olması gerekir. Merak edilen konulardan biri de fobilerin neden olduğu, neden belirli nesnelere ya da durumlara karşı fobi geliştirdiğimizdir.  Peki, delikli fotoğraflar sizde tiksinti yaratıyor mu?  Çok farklı fobi türleri vardır ve bunlardan bir tanesi de tripofobi isimli delik fobisidir. Peki delik fobisi testi var mıdır? delik fobisi nedir? Delikli şeyler fobisi nedir? Gelin beraber daha yakından inceleyelim.

Eğer siz de delik fobisi yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Neden Biz?

Danışan, toplum ve eğitim odaklı çalışmalar yürüten multidisipliner bir merkez olan Dünya Danışmanlık ve Psikoloji Merkezi Uzman Klinik Psikolog/Psikoterapist Fundem Ece tarafından kuruldu.

Danışmanlık ve psikoloji faaliyetlerimizle toplumun çekirdeğini oluşturan çocuk, genç ve yetişkin bireylere, çift ve ailelere destek sunuyoruz.

Randevu talepleriniz için bizimle WhatsApp butonları üzerinden veya doğrudan iletişime geçebilirsiniz.

👇

Nişantaşı Şubemiz

Pendik Şubemiz

Kadıköy Şubemiz

Delikli şeyler fobisi (Tripofobi) Nedir?

Tripofobi, yüzeylerde bulunan birbirine yakın kümeler halinde konumlanmış delikler nedeniyle korku ve endişe duyulması ya da iğrenme hissedilmesi ile karakterize bir rahatsızlık türüdür. Tripofobi kelimesi Yunanca delik anlamına gelen ‘trypa’ ile korku anlamına gelen ‘phobos’ kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. (htt7). Örneğin bir çilek ya da delikli bir sünger tripofobi rahatsızlığı olan kişilerde kusmaya neden olabilecek şiddetli bir tiksinme hissine yol açabilir. Bazı kişilerde su çiçeği gibi kümeler halindeki kabarcıklar da aynı şekilde fobiye neden olabilmektedir. (htt3). Kimisi nar, çilek ya da peynirde bulunan deliklerden rahatsızlık duyarken, kimi tripofobik birey ise bu basit nesnelerden rahatsızlık duymaz. Ancak bir kurbağanın sırtındaki şekillerden ya da bir yılan derisinden korkabilirler. (htt4)

Delik Fobisi

Delik Fobisi neden olur?

Delikli şeyler fobisi, buna neden olan şey kesin olarak açıklanamasa da konuya bazı açıklamalar getirilmiştir. İnsanoğlunun tehlikelere ve hastalıklara verdiği evrimsel bir tepki olduğu görüşü kabul görmektedir. Tehlikeli hayvanların üzerinde bulunan dairesel şekiller ve su çiçeği kızamık gibi hastalıkların ciltte oluşturduğu yaraların dairesel şekiller olması sebebiyle bilinçaltından gelen bir korku tepkisi olduğu düşünülmektedir. Davranışçı teoriler ise fobilerin öğrenilmiş bir davranış olduğunu öne sürer. Yılan ve eşek arısı tarafından sokulmak gibi üzücü deneyimler, tripofobi yatkınlığını artırmaktadır. (htt5)

Yapılan bazı yeni araştırmaların sonucunda psikologlar yeni bir teori ileri sürmektedir. Bu teoriye göre bireylerde yakın dizilimli dairesel şekillerden kaynaklanan doğal kuşkunun, aslında insanlarda görülen bazı hastalıklarla ilişkili olabileceği belirtilmekte. Su çiçeği, kızamık, kızamıkçık, tifüs gibi pek çok hastalık ve uyuz, kene gib parazitlerin neden olduğu cilt rahatsızlıkları deri üzerinde yuvarlak şekil kümelerine yol açar. Başka bir deyişle, ciltteki bu bulgular kötü bir şeyin işaretidir. Dolayısıyla tripofobi olan kişiler bilinçaltının gönderdiği negatif sinyallerle korku ve tiksinti hissetmektedirler. (bknz: Agorafobi nedir?)

Delik Fobisinin Belirtileri Nelerdir?

Tripofobisi olan bireyler, küçük düzensiz halde bir arada yer alan delikleri gördüklerinde çeşitli psikolojik ve fiziksel tepkiler gösterebilirler. Ortaya çıkan belirtiler kişinin günlük yaşamını ciddi şekilde etkileyebilir. Fobinin yarattığı stresin boyutu kişiye özgüdür, belirtiler herkes de farklı şekilde ortaya çıkabilir. Belirtiler şu şekilde sıralanabilir: 

  • Tiksinme ve rahatsızlık hissi
  • Terleme
  • Titreme
  • Ürperme
  • Kusma
  • Aşırı ve ısrarcı korku
  • Ciltte kaşıntı
  • Mide bulantısı
  • Kalp çarpıntısı
  • Nefes darlığı
  • Durumdan veya tetikleyicilerin bulunduğu ortamdan kaçmaya çalışma
  • Endişe krizleri
  • Panik ataklar
  • Ölüm korkusu
  • Aniden sinirlenme
  • Denge bozuklukları
  • Baş ağrısı
Delik Fobisi

Hangi Nesneler Delik Fobisini Tetikler?

Delik fobisi (tripofobi) genellikle küçük kümeler halinde olan deliklerin olduğu nesne veya fotoğraflar ile tetiklenir. Bu nesnelerden bazıları; sünger, sabun köpükleri, bal peteği, arı kovanı, nar, cilt kabarcıkları şeklinde sıralanabilir.

Delik Fobisi Testi? 

Delik fobisi tanısı koyabilmek için herhangi bir tıbbi delik fobisi testi yoktur. Tanı konulabilmesi için psikiyatrist ve psikolog tarafından danışanın şikayetlerinin ayrıntılı olarak dinlemesi ve değerlendirilmesi gerekir. Gerekli olduğu takdirde nörolojik bir hastalığın var olup olmadığını ortaya koymak için beyin tomografisi ya da MR çekilebilir.

Delik Fobisi Nasıl Tedavi Edilir?

Fobilerin tedavisi benimsenen teoriye göre farklılık göstermektedir. Davranışçı terapiler fobilerin tedavisinde fayda sağlamaktadır. Kullanılan davranışçı terapi yöntemi maruz bırakmadır. Başlıca maruz bırakma teknikleri sistematik duyarsızlaştırma, taşırma ve modellemedir. Bu teknikler kullanılarak, danışanların korktukları şeyler ile hiçbir korku duymayana kadar aşamalı bir şekilde yüzleşmeleri sağlanır. Sistematik duyarsızlaştırma tekniğinde danışana öncelikle gevşeme stratejileri gösterilir. Bu sayede danışan kaslarını gevşetebilmeyi ve gerginliğini yönetebilmeyi öğrenir. Daha sonrasında ise danışan, en az korkulandan en çok korkulana doğru sıralanmış bir korku listesi hazırlar. Danışanlar listedeki en az korkulan durumdan başlayarak sırası ile bu nesne veya durumlara maruz bırakılırlar. Bu maruz bırakılma sırasında ise öğrendikleri gevşeme tekniklerini uygularlar. Terapiye ek olarak danışanın duyduğu kaygının yatıştırılması için psikiyatrist kontrolünde ilaç takviyesi uygulanabilir. 

Nişantaşı Şubemiz

Pendik Şubemiz

Kadıköy Şubemiz

Ennur Kayhan

Kaynakça:

  • Ezgi Tuna, Öznur Öncül Demir, DSM-5’e Göre Anormal Psikolojisi, Nobel Akademik Yayıncılık, 1.basım, Kasım, 2020
  • Ann M. Kring, Sheri L. Johnson, Gerald C. Davison, John M. Neale, Anormal Psikolojisi, Nobel Akademik Yayıncılık, 12.basımdan çeviri, Eylül, 2019

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.