Dismorfik Bozukluk

Bedensel belirti bozukluğu (Dismorfik Bozukluk), bir kişinin aşırı veya sürekli fiziksel semptomlar yaşadığı bir psikiyatrik bozukluktur. Bu semptomlar, tıbbi bir nedenle açıklanamaz veya semptomların ciddiyeti ve yoğunluğu semptomların altında bulunan tıbbi nedenle orantısızdır. Bedensel belirti bozukluğu, kişinin günlük yaşamını etkileyebilir, işlevselliği düşürebilir ve anksiyete ile ilişkilendirilir.

Somatoform bozukluklarda bireyler hastalık semptomları gösterdiklerini iddia ederler fakat tıbbi muayeneler sonucunda herhangi bir belirtiye rastlanmaz.  Bu semptomlar genellikle ağrı, yorgunluk, mide rahatsızlıkları gibi fiziksel rahatsızlıklardır.

Sürekli Fiziksel Semptomlar:

Birey, en az altı ay boyunca sürekli veya tekrarlayan fiziksel semptomlar yaşar. Bu semptomlar arasında ağrı, yorgunluk, mide rahatsızlıkları gibi çeşitli belirtiler yer alabilir.

Semptomların Ciddiyeti:

Semptomların ciddiyeti ve yoğunluğu, altında bulunan tıbbi nedenle orantılı olmamalıdır. Yani semptomlar, genellikle tıbbi açıklamalarla açıklanamayacak kadar ağır olabilir.

Anksiyete ve Huzursuzluk:

Birey, semptomlar nedeniyle yoğun bir anksiyete ve huzursuzluk yaşar. Bu anksiyete, semptomların altında ciddi bir tıbbi durumun olabileceği endişesinden kaynaklanır.

Sağlıkla İlgili Sürekli Düşünce:

Birey, sürekli olarak sağlıkla ilgili endişeler ve düşünceler taşır. Bu endişeler, günlük yaşamı ve işlevselliği olumsuz etkileyebilir.

Tıbbi Testlere Yoğun Başvuru:

Dismorfik bozukluk yaşayan kişiler, semptomlarının tıbbi bir nedeni olup olmadığını belirlemek için sıkça doktora başvurabilir ve birçok tıbbi test yaptırabilirler.

Konversiyon (Dönüştürme) Bozukluğu

Dismorfik bozukluk bireylerin zorlayıcı psikolojik duygusal çatışmalarını veya streslerini bilinçaltında bedensel semptomlara dönüştürdüğü bir durumu ifade eder. Yani, kişi yaşadığı psikolojik sıkıntıları bedensel semptomlarla ifade eder. Konversiyon bozukluğunda tıbbi bir neden bilinmezken bayılma, duyu kaybı ya da felç gibi nörolojik semptomlar gerçekleşir. Konversiyon bozukluğunun temel özellikleri şunlardır:

• Bedensel Semptomlar: Birey, genellikle nörolojik bir hastalığı taklit eden çeşitli bedensel semptomlar yaşar. Bu semptomlar arasında felç, kas zayıflığı, konuşma bozuklukları gibi belirtiler yer alabilir.

• Tıbbi bir Neden Yok: Tıbbi değerlendirmeler sonucunda, bu semptomların altında herhangi bir organik veya fizyolojik neden bulunmaz. Semptomlar, kişinin yaşadığı duygusal veya psikolojik stresle daha fazla ilişkilidir.

• Bilinçaltı İstemsizlik: Birey, semptomları istem dışı olarak deneyimler ve genellikle semptomları fark etmez. Semptomlar sıklıkla bireyin bilinci dışında ortaya çıkar ve kontrol edilemez.

• Psikolojik Faktörler İlişkilendirilir: Semptomlar, genellikle bireyin duygusal veya psikolojik deneyimleri ile ilişkilendirilir. Birey, zorlayıcı duygusal çatışmalarını veya stresini bedensel semptomlarla ifade etmeye çalışabilir.

• İşlevsellik Etkilenir: Dönüştürme semptomları, kişinin günlük yaşamını ve işlevselliğini etkileyebilir. Bu semptomlar nedeniyle iş, okul ve sosyal ilişkiler olumsuz etkilenebilir.

Yapay Bozukluk

Yapay bozukluk, bireyin bilinçli bir şekilde sahte semptomlar ürettiği veya mevcut semptomları abartarak sunma durumunu ifade eder. Bu tür davranışlar, genellikle dikkat çekme, tıbbi ilgi alma, sempati kazanma veya kaçınma gibi amaçlarla gerçekleştirilir.

• Kendine Yüklenen Yapay Bozukluk: Kişi, kendisini, başkalarına hasta, iş göremez ya da yaralı olarak sunar.

• Bir Başkasına Yüklenen Yapay Bozukluk: Kişi, bir başkasını, diğerlerine hasta, iş göremez ya da yaralı olarak sunar.

Hastalık Kaygısı Bozukluğu

Hastalık kaygısı bozukluğu, bireylerin gerçek olmayan ya da abartılı sağlık endişeleri taşıdığı ve sürekli bir hastalık korkusu içinde oldukları bir durumu ifade eder. Hastalık kaygısı bozukluğunun temel özelliği, bireylerin vücutlarındaki normal fiziksel belirtileri veya semptomları aşırı bir şekilde değerlendirmesi ve bunları ciddi bir hastalığın işareti olarak yanlış yorumlamasıdır. Örneğin, hafif bir baş ağrısı veya mide bulantısı, hastalık kaygısı yaşayan bir kişi için hemen bir beyin tümörü veya kanser belirtisi olarak algılanabilir. Bu tür düşünceler, kişinin endişe ve korku seviyelerini artırarak anksiyete düzeyini artırır.

Hastalık kaygısı bozukluğunun altında birçok neden yatıyor olabilir. Genetik yatkınlık, çocukluk dönemi deneyimleri, travmalar veya stres faktörleri, Dismorfik bozukluk gelişimine katkıda bulunabilir. Ayrıca, medya ve internet gibi faktörler de hastalık kaygısı bozukluğunun artmasına neden olabilir. İnternet üzerindeki sağlık bilgilerine erişim, kişinin semptomlarını araştırarak yanlış ve aşırı tehlikeli sonuçlara ulaşmasına neden olabilir.

Dismorfik bozukluk etkileri sadece bireyleri değil, aynı zamanda sosyal çevrelerini de etkiler. Özellikle aile üyeleri ve yakın arkadaşlar, hastanın aşırı sağlık endişelerini anlamakta zorlanabilirler. Sürekli doktor ziyaretleri ve tıbbi test talepleri, sağlık hizmetlerinin gereksiz şekilde kullanılmasına yol açabilir. Ayrıca, yakın ilişkilerdeki stres artabilir çünkü çevredekiler hastalık endişelerini anlamakta zorlanabilir.

Hastalık kaygısı bozukluğunun tedavilerinde en yaygın kullanılan ve en etkili tedavi yöntemi Bilişsel-Davranışçı terapilerdir. Bu terapi türü, bireyin anksiyete düzeylerini yönetmeyi, sağlıkla ilgili endişelerini sorgulamayı ve gerçekçi bir perspektife sahip olmayı öğrenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, ilaç tedavisi de anksiyete semptomlarını kontrol etmede kullanılabilir

Dismorfik bozukluk ile başa çıkma stratejileri ve tedavi yöntemleri şunlardır;

• Sağlıklı Bilgi Edinme: Bireylerin yanıltıcı veya abartılı sağlık bilgilerinden kaçınmasına yardımcı olmak için güvenilir sağlık kaynaklarından bilgi edinmeleri teşvik edilmelidir. Uzmanlar tarafından yazılmış kaynaklar ve güvenilir sağlık kuruluşlarının web siteleri, doğru ve gerçekçi bilgiler sunabilir.
• Bilinçli Farkındalık: Kişi, vücudundaki değişiklikleri fark etmeyi öğrenmeli ve bunları abartılı bir şekilde yorumlamaktan kaçınmalıdır. Bireylerin vücutlarındaki değişiklikleri fark etmeyi ve bunları abartılı bir şekilde yorumlamaktan kaçınmayı öğrenmeleri önemlidir. Rasyonelleştirme, olumsuz düşünceleri daha gerçekçi ve dengeli bir şekilde ele almalarına yardımcı olabilir.
• Stres Yönetimi: Anksiyete düzeylerini düşürmeye yardımcı olabilecek stres yönetimi teknikleri, hastalık kaygısıyla başa çıkmada etkili olabilir. Meditasyon, derin nefes egzersizleri, yoga gibi yöntemler kullanılabilir. Stres ile baş etme yolları nelerdir?
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, Hastalık Kaygısı bozukluğunun tedavisinde en yaygın kullanılan ve etkili bulunan terapi yöntemlerinden biridir. Bilişsel Davranışçı Terapi türü, bireyin düşünce kalıplarını ve inançlarını sorgulamasına, abartılı sağlık endişelerini tanımlamasına ve gerçekçi bir perspektife sahip olmasına yardımcı olur. BDT aynı zamanda anksiyete düzeylerini azaltmayı hedefler.

Yazan: Ümit ARICAN

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.