Uzman Psikolog Fundem Ece

Bilişsel davranışçı terapi (BDT), yaygın bir konuşma terapisidir. Bilişsel davranışçı terapi “problem odaklı” ve “hareket merkezli” bir psikoterapi yöntemidir. Tanımlanmış bozukluğun sebep olduğu spesifik problemlere odaklanılır ve bunların ortadan kaldırılmasına çalışılır. Terapistin görevi, bireyin, problemine yönelik semptomları azaltmasını sağlayacak etkili stratejiler geliştirmesine yardımcı olmaktır. Bilişsel davranış terapisi, bireylerin, mevcut düşünce ve inançlara odaklanmayı öğrenmelerine yardımcı olmak için kısa süreli bir tedavi olarak kullanılabilir. BDT, bağımlılıklar, öfke problemleri, anksiyete, bipolar bozukluk, depresyon, yeme bozuklukları, panik ataklar, kişilik bozuklukları veya fobiler gibi çok çeşitli problemlerde kullanılır. Aynı zamanda kronik ağrı ve ciddi hastalıklarda, boşanma veya ayrılıklarda, keder ve kayıplarda, çeşitli ilişki sorunlarında, stresle başa çıkmada, kişinin kendine olan güvensizliği gibi durumlarda da BDT’nin işlevselliği yüksektir. (bknz: Kayıp ve Yas Süreci)

Eğer siz de bilişsel davranışçı terapi konusunda destek almak isterseniz yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Neden Biz?

Danışan, toplum ve eğitim odaklı çalışmalar yürüten multidisipliner bir merkez olan Dünya Danışmanlık ve Psikoloji Merkezi Uzman Klinik Psikolog/Psikoterapist Fundem Ece tarafından kuruldu.

Danışmanlık ve psikoloji faaliyetlerimizle toplumun çekirdeğini oluşturan çocuk, genç ve yetişkin bireylere, çift ve ailelere destek sunuyoruz.

Randevu talepleriniz için bizimle WhatsApp butonları üzerinden veya doğrudan iletişime geçebilirsiniz.

👇

Nişantaşı Şubemiz

Pendik Şubemiz

Kadıköy Şubemiz

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?  Bilişsel Davranışçı Terapiye Hangi Noktalarda İhtiyaç Duyulur?

Psikoterapide kullanılan çeşitli ekoller, bireylerin zihinsel ve duygusal sağlıklarını iyileştirmek, sorunlarına çözüm bulmak ve yaşam kalitelerini artırmak amacıyla geliştirilmiş farklı terapi yaklaşımlarını ifade eder. Bu ekoller, bireyin düşünce yapısını, duygusal tepkilerini ve davranışlarını anlamaya yönelik farklı teorik temellere dayanır.

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Bilişsel Terapi, günümüzde en yaygın kullanılan psikoterapi türlerinden biridir ve genellikle kısa süreli ve sorun odaklı bir yaklaşım benimser. 1960’lı yıllarda Aaron Beck tarafından geliştirilen bu terapi yöntemi, düşüncenin ruhsal bozukluklarda nasıl etkili olduğunu anlamaya çalışmıştır. Beck, duygusal bozukluklarda bilişsel ve davranışçı müdahalelerin teori ve yöntemlerini geliştiren ilk kişi olarak bilinir.

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT), bireylerin davranışları ve duyguları üzerinde olumsuz etkiler yaratan rahatsız edici düşünceleri belirleyip değiştirmelerine yardımcı olan bir psikoterapi türüdür. Yapılan birçok araştırma, BDT’nin depresyon, anksiyete bozuklukları, alkol ve madde kullanım sorunları, yeme bozuklukları ve ciddi ruh sağlığı sorunları gibi çeşitli sorunlarda etkili olduğunu ve bireylerin işlevselliğinde ve yaşam kalitesinde önemli gelişmelere neden olduğunu göstermektedir.

Bilişsel Davranışçı Terapiye Hangi Noktalarda İhtiyaç Duyulur?

Obsesif Kompulsif Bozuklukta (OKB) Bilişsel Davranışçı Terapi Nasıl Uygulanır?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), takıntıların (obsesyonların) bireyde tekrarlayan kaygıya neden olan düşünceler şeklinde ortaya çıktığı, zorlantıların (kompulsiyonların) ise bu takıntılara tepki olarak belirli kurallara uyma ihtiyacı olarak kendini gösteren bir psikiyatrik rahatsızlıktır.

Obsesyon tipleri çeşitlilik gösterir; saldırganlık, bulaşma, kuşku, cinsel, dinsel konular bu obsesyonlara örnek olarak verilebilir. Kompulsiyon tipleri ise temizlik, kontrol etme, düzenleme, tekrarlama gibi belirgin davranış kalıplarını içerebilir.

Bilişsel davranışçı kurama göre, OKB bir öğrenilmiş davranıştır ve sonuçların pekişmesiyle ortaya çıkar OKB hastalarının bilişsel terapisi, düşüncelerin kendilerini değil hastaların obsesif düşünceleri hakkındaki inançlarını hedefler. Bu terapi, bireyin düşünce kalıplarını değiştirerek obsesyonlara ve kompulsiyonlara daha sağlıklı bir şekilde yanıt vermesine odaklanır.

Bilişsel Davranışçı Terapi Nasıl Uygulanır?

Bilişsel Davranışçı Terapi, uzman bir terapist veya psikoterapist ile birlikte genellikle sınırlı sayıda seansta (5 ila 20 arasında) gerçekleştirilir. Terapi boyunca kişiye yararlı ve gerçekçi olmayan faydasız düşüncelerin nasıl belirleneceği öğretilir. Terapiler, günlük zorluklarla baş edebilmenin yeni yollarını keşfetmeye odaklanır. 

Terapist, bireyin olumsuz düşüncelerinden kurtulmasına yardımcı olmak amacıyla çeşitli görevler atayabilir. Bu görevler, olumsuz ve gerçek dışı düşüncelerin önemsizleştirilmesine yönelik olarak tasarlanmıştır. Ayrıca, bireye doğru nefes alma ve gevşeme teknikleri gibi stratejiler öğretilir.

Terapinin başlangıcında, bireyin karşılaştığı zorluklar, fark edilen semptomlar ve mevcut endişeler üzerine odaklanılır. Ayrıca, bireyin herhangi bir sağlık sorununu terapist ile paylaşması, terapinin hedeflerine ulaşmada önemli bir adımdır.

Bireyin durumuna bağlı olarak terapist, çeşitli konularda sorular sorabilir. Geçmişteki olaylar, korkular, fobiler, rahatsız edici davranışlar ve düşünceler ele alınır. Bu konular, terapist ile birlikte çözümlenir ve bireyin hayatındaki zorluklara nasıl tepki verdiği gözlemlenir.

Soru-cevap oturumlarıyla etkileşimli bir şekilde ilerlendiğinde, terapist, bireyi zor durumlarla başa çıkma yöntemlerine odaklanmaya teşvik eder. Olumsuz duygu, düşünce ve davranışları belirlemek için bireyden günlük tutması istenebilir.

Terapist, bireyin yaşadığı olumsuz duygu, düşünce ve alışkanlıkların değiştirilmesine destek olur. Bireye, olaylara farklı bir bakış açısı getirmeyi, olumlu düşünce kalıplarını benimsemeyi ve olumlu davranış değişiklikleri yapmayı öğretir. Birey, edindiği bu becerileri gelecekteki zorluklarla başa çıkmak için uygulayabilir.

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT), tipik olarak bireysel terapi formatında uygulanmakla birlikte, belirli durumlarda grup terapisi de tercih edilebilir. Terapist, her seansın sonunda bireyin gelişimini değerlendirir ve bir sonraki seansa hazırlanması için ev ödevleri önerebilir. BDT’nin uygulanış şekli ise genel olarak şu şekilde yürütülür:

Değerlendirme: Terapinin başlangıcında, terapist bireyin öyküsünü, semptomlarını, yaşam koşullarını anlamak için bir değerlendirme yapar.

Hedef belirleme: Değerlendirmenin ardından terapist, bireyin hedeflerini belirler ve bu hedeflere ulaşmak için bir tedavi planı oluşturur.

Davranış ve düşüncelerin tanımlanması: Terapi sürecinde, bireyin düşünceleri, inançları ve davranışları detaylı bir şekilde incelenir. Terapist, bireyin yanlış inançları ve davranış kalıplarını tanımlamak için bazı teknikler kullanabilir.

Yeniden yapılandırma: BDT’de terapist, bireyin yanlış inançlarını sorgulayarak, gerçeklere dayalı daha sağlıklı düşünceler geliştirmesine yardımcı olur.

Yeni davranış kalıplarının öğrenilmesi: Terapi sürecinde, bireyin yeni ve sağlıklı davranış kalıpları öğrenmesi teşvik edilir. Bu, bireyin olumsuz düşüncelerini değiştirmesine ve daha sağlıklı davranışlar geliştirmesine yardımcı olur.

Uygulama: Terapist, bireyin yeni davranış ve düşünce kalıplarını günlük hayatına uygulamasına yardımcı olur. Bu, terapinin kalıcı şekilde etkili olmasına yardımcı olabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapinin Faydaları

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT) sayesinde bireyler, düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını geçmişe kıyasla daha etkin bir şekilde kontrol edebilirler. Ayrıca, tedavi sonrasında kazanılan beceriler, gelecekte karşılaşılabilecek sorunlarla daha kontrollü bir şekilde başa çıkma yeteneğini artırır. Bilişsel Davranışçı Terapinin faydaları şu şekilde sıralanabilir:

Duyguları ve ruh halini olumsuz etkileyen ve gerçekçi olmayan düşüncelerin farkına vararak daha sağlıklı düşünce kalıplarını geliştirmeye yardımcı olur.

  • Stresli yaşam durumlarıyla başa çıkma tekniklerinin öğrenmesine fayda sağlar.
  • Duyguları yönetmenin yollarını belirlemede yardımcı olur.
  • İlişki çatışmalarında çözüm ve daha iyi iletişim becerileri sağlar.
  • Kişilerin benlik saygısını artırır.
  • Öfke kontrolü sağlar.

Bilişsel Davranışçı Terapinin Etkisi

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT), duyguların, düşüncelerin ve davranışların daha etkili bir şekilde farkına varılmasına katkı sağlar. Diğer terapi yöntemlerinden ayrılan bu yaklaşım, problem odaklı bir yöntem sunar. Stresli durumları tamamen ortadan kaldırmak yerine, bireye bu durumlarla nasıl başa çıkılacağını öğretir ve kişinin daha olumlu bir duygusal duruma ulaşmasına yardımcı olur.

Bilişsel Davranışçı Terapinin Kökenleri

BDT’nin kökenlerine baktığımızda oldukça eskiye dayanan bir ekoldür. BDT’nin belirli temel yönlerinin öncüleri, çeşitli antik felsefi geleneklerde, özellikle Stoacılıkta tanımlanmıştır. Stoacı filozoflar, özellikle Epictetus, mantığın, yıkıcı duygulara yol açan yanlış inançları belirlemek ve atmak için kullanılabileceğine inanıyordu. Bu, modern bilişsel-davranışçı terapistlerin, depresyon ve kaygıya katkıda bulunan bilişsel çarpıklıkları tanımlama şeklini etkiledi. Örneğin, Aaron T. Beck, depresyon için orijinal tedavi el kitabında, “Bilişsel terapinin felsefi kökenleri, Stoacı filozoflara kadar uzanabilir” diyordu. Bilişsel kuramcılar üzerindeki Stoacı etkinin bir başka örneği, Albert Ellis, BDT’nin gelişimini etkileyen kilit bir felsefi figür ise John Stuart Mill’dir. 

BDT’nin modern kökleri, 20. yüzyılın başlarında davranış terapisinin gelişimine, 1960’larda bilişsel terapinin gelişmesine ve ardından ikisinin birleştirilmesine kadar izlenebilir. Davranışçılığın çığır açan çalışması, John B. Watson ve Rosalie Rayner’in 1920’de koşullandırma çalışmalarıyla başladı. Psikoterapide bilişi ele alan ilk terapistlerden biri Alfred Adler’di. Özellikle, temel hatalar ve bunların sağlıksız veya işe yaramaz davranış ve yaşam hedeflerinin yaratılmasına nasıl katkıda bulundukları ile ilgiliydi. Adler’in çalışması, rasyonel duygusal terapi olarak adlandırılan en eski bilişsel temelli psikoterapiyi geliştiren Albert Ellis’in çalışmalarına öncü olmuştur. Rasyonel duygusal davranışçı terapinin geliştirildiği sıralarda, Aaron T. Beck psikanalitik izinde serbest çağrışım seansları yürütüyordu . Bu seanslar sırasında Beck, düşüncelerin, Freud’un daha önce kuramlaştırdığı gibi bilinçsiz olmadığını ve belirli düşünce türlerinin duygusal sıkıntının nedenlerinden olabileceğini fark etti. Beck bilişsel terapiyi bu hipotezden geliştirdi ve bu düşünceleri “otomatik düşünceler” olarak adlandırdı. Beck bu çalışmalarıyla “bilişsel davranışçı terapinin babası” olarak anılır. 

Antik Yunanda Stoacılık akımıyla köklenip, modern dönemle davranışçılık akımıyla kuramlaşıp “birinci dalgayı” oluşturan ve bilişsel faktörlere vurgu yapan BDT’nin “ikinci dalgasını” başlatan bu iki terapi, rasyonel duygusal terapi ve bilişsel terapidir.

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Depresyon, anksiyete bozuklukları, alkol ve uyuşturucu kullanım sorunları, evlilik sorunları, yeme bozuklukları ve ağır akıl hastalığı gibi bir dizi sorun için etkili olduğu kanıtlanmış bir psikolojik tedavi şeklidir. Çok sayıda araştırma çalışması, BDT’nin işlevsellik ve yaşam kalitesinde önemli iyileşmelere yol açtığını göstermektedir. Birçok çalışmada, BDT’nin diğer psikolojik terapi veya psikiyatrik ilaçlar kadar veya onlardan daha da etkili olduğu gösterilmiştir.

BDT’deki ilerlemelerin hem araştırma hem de klinik uygulama temelinde yapıldığını vurgulamak önemlidir. Gerçekten de BDT, geliştirilen yöntemlerin gerçekten değişim ürettiğine dair bol miktarda bilimsel kanıtın bulunduğu bir yaklaşımdır. Bu açıdan BDT, diğer birçok psikolojik tedavi biçiminden farklıdır.

Bilişsel Davranışçı Terapinin İçerdiği Teknikler

BDT tedavisi genellikle düşünce kalıplarını değiştirme çabalarını içerir. Kişiler, sorun yaratan düşüncedeki çarpıklıkları tanımayı ve ardından bunları gerçekliğin ışığında yeniden değerlendirmeyi öğrenirler. Bunun yanı sıra, başkalarının davranışlarını ve motivasyonunu daha iyi anlamak, zor durumlarla başa çıkmak için problem çözme becerilerini kullanmak, kendi yeteneklerine karşı daha büyük bir güven duygusu geliştirmeyi öğrenmek de, değişen düşünce kalıplarından birkaçıdır. BDT, olumsuz düşünce kalıplarını olumlu kalıplarla yer değiştirdiği gibi davranış değişikliğine de yol açar. Bunlar; korkularından kaçmak yerine onlarla yüzleşmek, başkalarıyla potansiyel olarak sorunlu etkileşimlere hazırlanmak için rol oynamayı kullanmak, kişinin zihnini sakinleştirmeyi ve vücudunu rahatlatmayı öğretmektir.

BDT, bireylerin, kendi kendilerinin terapisti olmasını öğrenmelerine yardımcı olur ve buna önem verir. Seans içi alıştırmaların yanı sıra, seans dışındaki “ev ödevi” alıştırmaları yoluyla, danışanların kendi düşüncelerini, sorunlu duygularını ve davranışlarını değiştirmeyi öğrenebilecekleri baş etme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olunur.

BDT terapistleri, kişinin zorluklarına neyin yol açtığından ziyade, kişinin mevcut yaşamında neler olup bittiğini vurgular. Kişinin geçmişi hakkında belirli bir miktar bilgiye ihtiyaç vardır. Ancak odak noktası, öncelikle yaşamla daha etkili başa çıkma yolları geliştirmek için zamanda ilerlemeye odaklanmaktır. Bilişsel davranışçı terapinin en büyük faydalarından biri, danışanlara, hem şimdi hem de gelecekte yararlı olabilecek başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmasıdır.

İnsanların bilişsel davranışçı terapi sırasında karşılaşabilecekleri çeşitli zorluklar vardır. Başlangıçta bazı danışanlar, belirli düşüncelerin rasyonel veya sağlıklı olmadığını düşüncesinin farkında olmalarının, kendilerini değiştirmeyi zorlaştırdığını öne sürer. Bilişsel davranışçı terapinin etkili olması için, bireyin düşüncelerini ve duygularını analiz etmek için zaman ve çaba harcamaya hazır ve istekli olması gerekir. Bu tür kendi kendine analiz ve ev ödevi zor olabilir, ancak içsel durumların dışa dönük davranışları nasıl etkilediği hakkında daha fazla bilgi edinmenin harika bir yoludur.

Nişantaşı Şubemiz

Pendik Şubemiz

Kadıköy Şubemiz

Yazarlar: Esma Nur Seyidoğlu & Ceren ERTEKİN

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.