Çocuklarda Özgüven

Çocuklarda özgüven, çocukların bebekliklerinden itibaren gelişmeye başlayan olumlu iletişim ve uygun ortamlarla doğrudan ilişkili olan bir kişilik özelliğidir.

Özgüven Nedir?

Özgüven, genel bir kişilik özelliğidir. Kendimizi nasıl gördüğümüzle doğrudan ilişkili bir özelliktir.

Özgüven kişinin hem kendine güvenmesi hem de başkalarına ve başkalarının da kendi hakkındaki izlenimlerine güvenmesidir. Bu güven koşulsuz bir güven değildir. Kişinin kendi sınırlarını bilmesini gerektirir.

Eğer siz de özgüven sorunu yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Bireyin özgüveni arttıkça, duygularının doğruluğuna olan güvenin artması, sorunlarla baş edebilme gücüne inanma, kendini daha az koruma ve savunmaya alma, duyarlı ilişkiler kurabilme gibi sağlıklı ve anlamlı ilişkiler kurulabilir.

Birey benliğinin sağlıklı yönde gelişimine, kendini tanımaya ve farkındalığını artırmaya yönelebilir. Eğer bireyin özgüveni eksik olursa yaşam amaçlarını oluşturmada, uyum sağlamada ve sorunlarla başa çıkma sürecinde zorlanabilir.

Özgüven eksikliğinin en yaygın göstergeleri; kendini sürekli başkalarıyla karşılaştırma, başkalarına kolayca güvenmeme, onay alma ihtiyacı için kendisinden istenildiği gibi davranmaya çalışma, benliğini yok saymak gibi çeşitli davranışlar olabilir.

Özgüveni düşük bireylerin özellikleri arasında, çok çabuk hayal kırıklığına uğrama, kırılganlık, düşük benlik saygısının olduğu söylenebilir.

Yetişkinlerin bu türden yaşantıları çocuklara olumsuz olarak yansımakta ve çocuğun kendini yetersiz ve değersiz hissetmesine neden olabilmektedir. Böyle işleyen bir süreçte de çocuğun benliği ciddi yaralar alır.

Çocuklarda Özgüven Nasıl Gelişir? Ebeveyn Faktörü Çocuklarda Özgüveni Nasıl Etkiler?

Çocukların yüksek özgüven geliştirmesi çok önemlidir.

Özgüven erken dönemlerden itibaren kurulan olumlu iletişim ve olumlu yaşantılarla ilişkilidir. Yüksek özgüvenli çocukların çok daha iddialı, bağımsız ve yaratıcı oldukları; kendileri ile ilgili olarak daha fazla sevilebilir ve yeterli olduklarını hissettikleri bilinmektedir. Bu durumların çocuklarda uyum ve başa çıkma becerilerinin gelişmesinde de etkili olduğu söylenebilir.

Çoğu yetişkinin, çocuklarında istediği ve geliştirmeye çalıştığı özellik olarak özgüven, bizzat ebeveynlerin tutum ve davranışlarından oldukça etkilenmektedir.

Okul döneminde çocuğuna özellikle akademik anlamda ders başarısı konusunda baskı yapan anne babaların farkında olmadan çocuğun özgüvenini zedelediğini biliyor muydunuz?

Bu durumun sonucunda çocuk daha fazla incinmemek için kaçınma veya telafiye sığınma davranışlarını gösterir. Zaten özgüveni yüksek çocuklar öğrenmeye isteklidirler. Bu çocuklar hem sosyal hem akademik anlamda kendine güvenlidir. Ancak özgüveni orta düzeyde ya da zayıf olan çocuklarda öğrenme hevesi yoktur; başarısızlığın getireceği utanca veya cezaya boyun eğmişlerdir. Bu nedenle okul döneminde çocuğun dersleri konusunda baskıcı ve sarsıcı davranmamak, eleştirici olmamak, cesaretini artırmaya yönelik davranmak, başarısız olduğunda suçlayıp cezalandırmak yerine cesaretlendirmek özgüveni açısından oldukça önemlidir.

Çocuğun yüksek özgüvenli yetişebilmesi için gerekli olan üç temel koşulu şöyle sıralayabiliriz:

1- Çocuğun anne babası tarafından kabul edilmesi

2- Çocuğa tutarlı ve iyi tanımlanmış özgürlük sınırlarının tanınması

3- Çocuğa inisiyatif kullanma olanağı sağlanması

Düşük Özgüvenli Çocukların Özellikleri Nedir?

Düşük Özgüvenli çocuklarda birçok uyum ve davranış sorunu gelişebilir.

Düşük özgüvenli çocuklar başkalarının fikir ve davranışlarından kendileriyle ilgili çıkarımlarda bulunduklarından başkalarına karşı hassas ve alıngan olurlar. Duyguları değişkendir.

Yaşadıkları ilişkilerde insanlara karşı memnuniyetsizdirler. Geribildirimlere fazlasıyla önem verirler ve herhangi olumsuz bir geribildirimle baş etmekte zorlanırlar.

Kendilerinden başkalarının daha başarılı ve mutlu olduklarına inanırlar. Başarılı hissetmezler, başarılarını küçümserler. Başarısızlık olasılığı yüzünden risk almaktan kaçınırlar.

Aşırı taleplerde bulunan ebeveynler çocuklarını güvensizliğe ve tedirginliğe iterken aşırı korumacı ebeveynler de çocuklarında çocuklarının hep kendilerine ihtiyaç duymasına neden olurlar. Ürkek, çekingen, korkak, kaygılı, bağımlı, duygusal olarak olgunlaşamama da bu çocukların özelliklerinden sayılabilir.

Çocuğun Özgüvenini Artırmaya Yönelik Neler Yapılabilir?

Öncelikle çocuğun evinden daha çok vakit geçirdiği okulda özgüveninin gelişmesi için öğretmeni özgüvenini arttıracak birçok şey yapabilir.

Pozitif öğrenme ortamı, performansa bağlı değerlendirme gibi. Sonrasında tabi anne babalar gelir. Ebeveynleri tarafından sevilmek, benimsenmek, kabul edilmek ve ilgi görmek çocuğun özgüven gelişiminde belirleyici olarak oldukça önemlidir.

Özgüveni yüksek anne-baba ve öğretmen çocuğa model olarak özgüvenini artırmada etkili olur. Çocuklara sorumluluk verilmesi onlara güvenildiğini hissettirir bunun sonucunda çocuk da kendine daha fazla güvenir.

Özgüvenin sağlıklı gelişemediği durumlarda çocuklarda çeşitli sorunlar oluşabildiğini söylemiştik. Bu sorunlar okula başlarken sınıfta tek kalmak istememe gibi örneklendirilebilir.

Yaşanan uyum ve davranış problemleriyle baş etmede zorlanırsanız ya da ne yapacağınızı bilemezseniz profesyonel bir destek almanız iyi olacaktır.

Bizler Pendik Sahil ve Kadıköy’de bulunan Dünya Danışmanlık ve Psikoloji Merkezi şubelerimizde uzmanlarımızla hizmet vermekteyiz. Nişantaşı Psikolog Çocuklarla çalışan uzmanlarımıza başvurabilirsiniz.

Şeymanur Karaduman

Kaynaklar:

Savi Çakar, F. (Ed.). (2019). Yaşam dönemleri ve uyum sorunları 5. Baskı. Ankara: Pegem Akademi

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.