Psikolojik Şiddet Nedir? Başa Çıkma Yolları

Psikolojik şiddet nedir, nedenleri, başa çıkma yolları ile şiddet döngüsünden kurtulmak. Bu yazımızda günümüzde yaygın olarak görülen, pek çok insanın ilişkilerinde maruz kaldığı psikolojik şiddet konusunu ele alacağız.

Psikolojik Şiddet Nedir?

TDK şiddeti “karşıt görüşte olana kaba güç kullanma, kaba güç” olarak tanımlanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ise şiddeti “kendisine, başkasına, bir gruba veya topluma karşı kasti olarak fiziksel baskı veya güç kullanmak, tehdit etmek veya eyleme geçirmek, yaralama, ölüm, psikolojik zarar, gelişim bozukluğu veya mahrum bırakmaya neden olmak veya bu durumların gerçekleşme ihtimalini artırmaktır.” olarak tanımlamıştır. En genel ifadesiyle şiddet, farklı görüşteki bir kişiye veya bir gruba yönelik fiziksel ve psikolojik zarara yok açma olarak tanımlanabilmektedir.

Eğer siz de psikolojik şiddet konusunda destek almak isterseniz yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Psikolojik Şiddet Nedir?

Psiko-terör, Psiko-şiddet, psikolojik taciz, yıldırma, zorbalık, duygusal taciz, duygusal zorbalık, mobbing gibi adlarla anılan psikolojik şiddet nedir? bireyi psikolojik olarak yıldıran ve benlik saygısının zedelenmesine neden olabilecek her türlü sözel ve fiziksel davranışlardır. Çoğunlukla bir ayrımcılık türünden kaynaklanan psikolojik şiddete günlük yaşamda çok sık rastlanır. Psikolojik şiddeti fark etmek oldukça zordur. Psikolojik şiddete uğrayan kişi, şiddet uygulayanın buyruğu altına girene kadar genellikle psikolojik şiddete uğradığını fark edemez. Psikolojik şiddet, genellikle şakalarla, telkin ve dedikoduyla, istekler ve tekliflerle başlar. Kişiler başkalarının isteklerine uymayı ve taleplerini yerine getirmeyi reddedince bencillikle suçlanabilir ya da ortamda sınır ihlali barındıran bir şaka yapıldığında ve kişi kendisini koruduğunda bir şakayı bile kaldıramamakla suçlanabilirler. Özetle, Psikolojik şiddet; suçlama, genel taciz, duygusal açıdan kötü davranma, psikolojik açıdan baskı uygulayarak bireyi sindirmeyi amaçlayan kötü niyetli davranışlardan oluşan bir süreçtir.

Psikolojik Şiddetin Nedenleri

Psikolojik şiddetin nedenlerini anlamak saldırganın psikolojik yapısından, psikolojik şiddete uğrayan kişinin psikolojisinden, toplumsal ve kültürler değer yargılarından kaynaklandığı düşünüldüğünde karmaşık ve çok yönlüdür.

Psikolojik şiddetin ortaya çıkmasında pek çok faktör etkili olmasına rağmen psikolojik şiddet uygulanmasının temel nedeni; üstünlük kurma, tahakküm altına alma ve yok etme isteğidir.

 Psikolojik şiddetin nedenleri arasında bulunan bireyin güç ve kontrol ihtiyacı psikolojik şiddet gösteren kişilerde en sık görülen özelliklerden birisidir. Şiddet uygulayan kişi sahip olduğu düşük özsaygısını başka kişilere duygusal şiddet uygulayarak maskelemeye çalışabilir. Psikolojik şiddetin nedenleri arasında bulunan güç mücadelesi; rekabet gerektiren ortamda bireyin gücü elde edebilmek için çevresindekilere duygusal şiddet uygulaması şeklinde ortaya çıkabilir. Psikolojik şiddetin nedenleri arasında gösterilen duygu değişimleri; bireyin sahip olduğu ruhsal bozuklarla beraber ortaya çıkabilir. Anksiyete, depresyon, kişilik bozukluğu yaşayan kişiler ani duygu değişimleri yaşayabilir ve bu durumla baş edemedikleri için karşısındaki kişilere olumsuz duygular geliştirebilir. Bu kişinin kendini iyi hissedebilmek için geliştirdiği bir sistem haline dönerse, kişi kendini daha güçlü hissetmek için karşısındaki kişiye duygusal şiddet uygulayabilir. Psikolojik şiddetin bir diğer nedeni de öğrenilmiş davranışlar olabilmektedir. Birey, çocukluk yaşamında ailesinden ya da yakın çevresinden şiddete maruz kaldıysa şiddeti bir davranış şekli olarak öğrenmiş olabilir ve bunu davranış şekline dönüştürebilir.  Psikolojik şiddetin nedenleri arasında kültürel faktörlerde bulunmaktadır. Bireyin yaşamını ve bilişini şekillendiren en önemli faktörlerden biri olan kültürde bulunan örf adet, gelenek ve görenekler, kabul görmeyen gruplar, cinsiyet eşitsizliği gibi faktörler bazı grupların kendilerini üstün görmesine sebep olabilir. Bu üstenci bakış psikolojik şiddeti de beraberinde getirebilir. Psikolojik şiddet nedenleri arasında çekememezlik, kıskançlık, hoşlanmama, farklı bir ülkeden veya bölgeden gelmiş olmak, inanç, ırk, etnik farklılık, politik nedenler de gösterilebilir.

Psikolojik Şiddetin Belirtileri

Psikolojik şiddet sistematik bir şekilde uygulandığında bazı belirtilere neden olmaktadır. Bunlardan bazıları; şiddete maruz kalan kişinin yalnız hissetmesi, özgüven eksikliği yaşaması, yoğun kaygı hissetmesi, kendini ihmal etmesi, kişide huzursuzluk hissi oluşturmasıdır. Bunun yanı sıra psikolojik şiddetin belirtileri olarak sırt ağrıları, bağışıklık sisteminde düşüş, iştahsızlık, zayıflama gibi fizyolojik etkiler de sayılmaktadır. Bazı durumlarda kişi derin bir umutsuzluğa düşüp bu durumdan kurtulamayacağını düşünerek alkol ya da madde kullanımına başlayabilmekte ve kendine zarar verme davranışı gösterebilmektedir.

Psikolojik Şiddet Örnekleri

Psikolojik şiddet çok farklı şekillerde ortaya çıkar. Psikolojik şiddet örnekleri olarak tehdit etmek, aşağılamak, sürekli başkalarıyla kıyaslamak, diğerinin duygu ve düşüncelerini inkâr etmek, kişiyi izole etmek, aşırı kıskanmak, dijital taciz verilebilir. Aşağıda bunlar detaylı olarak ele alınacaktır.

1. Tehdit etmek: Karşıdaki birey için korku yaratmak ve bu şekilde bireyi kontrol altına almayı sağlamaktır.
2. Aşağılamak: Diğer insanların yanında bireyi küçük düşürücü hareketlerde ya da imalarda bulunmaktır.
3. Başkalarıyla kıyaslamak: Başkalarıyla kıyaslayarak kişinin yetersizliklerini ve kusurlarını bu şekilde dile getirerek vurgulamaktır.
4. Diğerinin duygu ve düşüncelerini inkâr etmek: Karşıdaki bireyin duygu ve düşüncelerini düzenli olarak inkâr ederek kişiyi kendinden şüphelenir hale getirmektedir. Bu davranışlar, bireyin özsaygısını ve kendine olan güvenini zedeler.
5. Kişiyi sosyal ortamından izole etmek: Kişiyi sosyal ortamından ve sevdiklerinden izole ederek bireyin yalnızlık yaşamasına neden olmaktır. Bu şekilde bireyin sosyal destek alması kısıtlanır.
6. Aşırı kıskanmak: Özellikle kadınlara yönelik uygulanan bu şiddet türünde kadının görüştüğü kişilere, yaşam ve giyim tarzına vs. yöneltilen kısıtlayıcı ve eleştirel davranışlar aşırı kıskançlık olarak nitelendirilmektedir.
7. Dijital Şiddet: Günümüzde teknolojinin hayatımızda daha çok kullanılmasıyla birlikte yeni tanımlanan bir şiddet türüdür. Cep telefonuna sürekli mesajlar atmak ve yanıt istemek, ısrarla aramak, sosyal medyada bireyi küçük düşüren paylaşımlarda, yorumlarda ve hareketlerde bulunmak, kişinin rızası olmadan görüntülerini çekmek ve bunları yaymak dijital şiddet olarak kabul edilmektedir.ü

Şiddet Döngüsü

Her ilişkide bulunmasa da şiddet içeren çoğu ilişkide bulunan, kişinin şiddet yaşantısından çıkmasını zorlaştıran bir döngü bulunur. Bu döngüye şiddet döngüsü denir. Şiddetle daha iyi başa çıkabilmek ve yaşantıları anlayabilmek adına bu döngüyü tanımak büyük önem arz eder.

 Şiddet döngüsünün ilk aşaması gerginliğin tırmanması aşamasıdır. Şiddet uygulayan kişi en küçük şeylerde gerilim yaratır, kavga çıkarır, karşısındaki kişiyi tahakkümü altına almaya çalışır ve psikolojik şiddet uygular.

İkinci aşama olan şiddet aşamasında, kişi öfkesini kontrol edemez ve fiziksel şiddet uygular. Şiddeti uyguladıktan hemen sonra ise kendini haklı çıkarabilmek adına bahaneler uydurur.

Sonraki aşamada şiddet uygulayan kişi; çeşitli iltifatlar, hediyeler ve değişeceğine dair sözlerle karşıdaki kişinin gönlünü almaya çalışır. Yeni bir şans verildiği durumlarda, şiddet uygulayan kişi tekrardan gerilim yaratacak bir neden bulur ve döngü tekrardan başa sarar.

İlk aşamada görülen psikolojik şiddetin farkında olabilmek, bu döngünün kırılmasında önemli bir noktadır. Psikolojik şiddetin farkına varabilmek ve değişim için aksiyon almak sonraki aşamada gerçekleşecek olan fiziksel şiddeti engelleyebilir. Bir sonraki maddede bahsedilen psikolojik şiddetle başa çıkma yolları bu noktada yardımcı olabilir.

Psikolojik Şiddetle Başa Çıkma Yolları

Psikolojik şiddetle başa çıkabilmek için öncelikle karşıdaki kişinin davranışını tanımlamak ve bunun normal olmadığını kabul etmek önemlidir. Bu noktadan sonra ise ikili ilişkilerde hayır diyebilmek, sınırların doğru çizilmesi ve ifade edilmesi, stresle başa çıkma ve duygu düzenleme becerilerinin geliştirilmesi bireyin psikolojik dayanıklılığını arttırarak psikolojik şiddetle başa çıkmasını kolaylaştırır. Ek olarak, şiddete maruz kalan kişilerin güvendiği arkadaşlarıyla ve çevresiyle bağının güçlenmesi için görüşmeleri bırakmayarak kendisini sosyal hayatından kısıtlamaması çok önemlidir. Sosyal destek pek çok sorunla olduğu gibi psikolojik şiddetle de baş etmede kişiye çok faydalı olmaktadır.

Sosyal Medyadan Psikolojik Şiddet

Psikolojik şiddete en çok rastlanan alanlar arasında sosyal medya vardır. Sosyal medya, kullanıcılarının kendi içeriklerini oluşturma ve paylaşılan içerikler hakkında yorum yapmaya fırsat vermesi kullanıcıların aralarındaki etkileşimi arttıran özellikleri barındırmasıyla tercih edilmektedir. İkili ilişkilerin olduğu her ortamda psikolojik şiddet oluşabileceğinden sosyal medyada da psikolojik şiddete sıklıkla rastlanır. Sosyal medyada rastlanan psikolojik şiddetlerin örnekleri olarak, sürekli mesaj atarak rahatsız etme, kişinin rızası olmadan fotoğrafının paylaşılması, kişi hakkında küçük düşürücü paylaşımlarda bulunma, kişi adına sahte hesaplar açma ve bu hesaplardan paylaşım yapma bulunmaktadır.

Mentör: Uzm. Klinik Psk.&Psikoterapist Gamzenur Demirezen
Yazar: Elif Demirel

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.