Beyin Bölgeleri

Beyin Bölümleri ve Görevleri

Beyin bölgeleri, beyin bölümleri ve görevleri bu yazımızın konusu. Beynin anatomik yapısı ve beyin bölgelerini düşünüldüğünde en genel çerçevede sağ-sol ve orta-üst beyin yapıları düşünülebilir. Beyin anatomik olarak hiyerarşiktir. hakkında beyin hacmini içeren orta beyin bölgesi limbik sistemdir. Bu bölgede hipotalamus, talamus, hipokampüs vardır.

Beynimiz ayrıca sağ ve sol hemisfer olarak bilinen iki yarı küreden oluşmaktadır. Sol beyin esas olarak bilişsel işler yapar, algılama düşünme, düşünceleri ifade etme, anlama, matematiksel yetenek, mantık, konuşma; öte yandan sağ beyin, ifade etme yeteneği, yüzleri tanıma yeteneği, sözsüz iletetişim üzerinde daha fazla etkiye sahiptir. İki yarı küre arasındaki iletişimi sağlayan corpus callosum adındaki liflerdir. Yani yoğun bir sinir ağına sahip corpus callosum beynin sağ ve sol lobları arasında bilgi alışverişi yapan bir tedarik köprü görevi görür. Davranış bozukluğu, öğrenme güçlükleri ve bilişsel eksikliklerde önemli farklılıklar ile corpus callosumda yapısal kusurlar bulunur. Corpus callosum hasarında yabancı el sendromu ortaya çıkmaktadır.

Beyin Bölümleri ve Görevleri

Beyin hakkında bilinmesi gereken diğer bir temel bilgi de nöronlar ve sinaplardır. Beyindeki sinir hücrelerine nöron adı verilmektedir. Bir sinir hücresinden diğerine bilginin, kaslara, bezlere iletildiği ve sinirlerin birleştiği yere sinaps denir.

Beyin bölümleri; frontal lob, temporal lob, parietal lob, oksipital lob, beyincik ve beyin sapından oluşmaktadır. 

Beyin Bölgeleri – Frontal Lob

Beynin önünde merkezi yarık önünde yer alan frontal lob korteksi, serebral korteksin tüm yüzeyinin üçte birini temsil eder. Klasik olarak insanlara özgü kabul edilen ön lob; duygusal düzenleme, sosyal etkileşim ve kişilik gibi çok çeşitli üst düzey süreçlerde yer alır. İnsan davranışı için gerekli olan daha zor kararlar ve etkileşimler için gereklidir.

Ek olarak ön lob ahlaki yargıların yansıtıcı merkezidir ve eylemden ve hedefe yönelik eylemden sosyal olarak sorumludur. Yani frontal lob insanı oluşturan en önemli özelliklerden biridir.

Bölgenin anlaşılmasını kolaylaştırmak için üç bölüm vardır; prefrontal bölge, motor korteks ve broca alanıdır.

Prefrontal korteks, çocuklukta çok önemli gelişimsel adımların gerçekleştiği yerdir. Okul öncesi dönemdeki çocuklardan ulaşılması gereken beklentiler ve dürtüler, kontrol, seçim ve uygun tepki gibi beceriler bu dönemde dikkat çekici gelişmeler göstermektedir. ( Nelson, Thomas, de Haan, 2006)

Frontal lob lezyonuyla frontal lob sendromu (FLS) oluşmaktadır. Kişilerin normal olan kişiliklerinde ve davranışlarında negatif değişiklikler oluşmaktadır.

Beyin Bölgeleri – Temporal Lob

Temporal lob, parietal lobun altındadır. Temporal lob dinleme, duyduklarını yorumlama ve Wernicke alanları ile ilişkilidir. İşitme; sözlü ve yazılı materyalleri anlamak ile ilgilidir. (Plotnik,2009)

Hipokampüs temporal lobda bulunur. Beynin bu kısmı hafızayla ilişkilidir.

Temporal lob ayrıca görsel sistemle ilgili birkaç bileşen içerir. Resimler, kelimeler ve resimli sembollerle ayırt edilen bu alandaki hasarlar nedeniyle yüz tanımada zorluklar yaşanır.  

Wernicke alanı anlamlı konuşmada, uygun kelimeleri seçmede önemlidir. Wernicke alanının şiddetli tahribatında kişi kelimeleri duyabilir ama bu kelimeleri mantıklı bir biçimde birleştiremez.

Bu lobun önünde duygularla ilgili bir bölüm vardır.

Beyin Bölgeleri – Parietal Lob

Parieatal lob, somatik duyuların önce bilince girdiği ve daha sonra algılandığı yerdir. Duyusal bilgi toplama ve yorumlama alanının çoğu parietal lobda bulunmaktadır. Sıcak, soğuk, basınç, dokunma, tat ve genel vücut hareketlerinden sorumludur. Aynı zamanda daha yüksek bilişsel ve dilsel işlevlerle ilgili süreçleri de içermektedir. Beynin bu kısmı, organlardan gelen uyarıları almaktadır.

Sağ parietal lob, uzamsal dikkat veya başka bir ifadeyle dikkati yönlendirmede önemli bir rol oynamaktadır. Sol parietal lobda ise dili anlama anlama ve kelimelerin anlamlarını tanımada önemli rol oynayan bölgeler vardır.

Eğer bu loblar hasar görmüşse kişi duyduğu konuşmayı anlamakta ve konuşurken uygun kelimeleri bulmakta zorlanır. Sol parietal lob dikkatin yönünü mekanın sağına verilmesi ile sağ parietal lobun ise dikkatin yönünü mekanın sağına ve soluna verebilir.

Beyin Bölgeleri – Oksipital Lob

Oksipital lob beynin arkasında bulunur ve çevremizdeki nesne, hayvan ve insanları algılamamızı sağlar. Oksipital birincil görme alanı lobun sonunda bulunur ve gözde bulunan reseptörlerden elektrik sinyallerini alır. Görsel bağlantı alanı birincil korteksin yanında bulunur ve hafif çizgiler, renkler ve dokular gibi basit görsel ögelerden oluşur. Bunları insanlar, nesneler ve hayvanlar gibi anlamlı ve eksiksiz görsel algılara dönüştürür.

Oksipital lob hasarlı kişilerin görme yeteneğinde büyük kayıplar kaydedildi (Cüceloğlu, 1977;76) ve dağınık illüzyonlar görüldü. (Özkan, 1993:137) 

Beyincik (Serebellum)

Beyincik, beyin ile beyin sapı arasında yer almaktadır. Hareketleri koordine etmektedir. Zıplama, koşma, yürüme veya hareketsiz durma gibi düzenli, amaçlı hareket etmemizi sağlamaktadır. Vücudu dengede tutmaktadır. Denge yürüme için önemlidir.

Beyin Sapı

Beyin sapı, beyin ve omurilik arasında köprü görevindedir. Omurilikteki sinirler buradan beyine ulaşmaktadır. Bireyin istem dışı, kontrolü dışında olan yaşamsal fonksiyonlarından sorumludur. (Şenel, 2003:4)

Bu bölgede bir hasar oluştuğunda kalp ve solunum durabilir ve kişi ölebilir.

Sonuç olarak biyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel faktörler davranışın ve kişiliğin önemli etmenleridir. Bu durumda bir eylemden yalnızca biri sorumludur demek söz konusu değildir.

                                                                         Ayşe Şimşek

KAYNAKÇA

Pirau, L., & Lui, F. (2021). Frontal lobe syndrome. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.

Üngüren, E. (2015). Beynin nöroanatomik ve nörokimsayal yapısının kişilik ve davranış üzerindeki etkisi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(1).

https://www.researchgate.net/profile/Ercan-Yilmaz/publication/

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.