Panik Atak Nedir?

Panik atak, aniden ve beklenmedik bir ortamda başlayan şiddetli korku ve endişe nöbeti olarak tanımlanabilir.

Psikoloji disiplininde “panik bozukluk” olarak adlandırılan olgu, halk arasında bu şekilde bilinir.

Aniden, beklenmedik bir anda ortaya çıkan ataklar şeklinde ortaya çıkar ve bir anda tepe noktaya ulaşır.

Ataklar genel olarak 10 dakikadan daha az sürse de kişiden kişiye farklılıklar gösterebilir.

Yakın döneme kadar yapılan araştırmalar, panik atağın %75 oranında kadınlarda görüldüğü ortaya konmuştur.

Eğer siz de panik atak yaşadığınızı düşünüyorsanız destek almak için yüz yüze veya whatsapp görüntülü konuşma üzerinden ücretsiz 15 dakikalık ön görüşme randevusu alabilirsiniz.

Panik Olmak ve Panik Atak

Panik olmak ve panik atak yaşamak birbirinden farklıdır.

Panik, herkesin yaşayabileceği bir durum olarak karşımıza çıkar. Şiddetli bir olay yaşayınca ya da tehdit algılayınca panik olunması çok doğaldır.

Panik atakta ise, panik olmaktan farklı olarak herhangi bir tehdit ya da şiddetli bir olay olmadan aniden meydana gelir. Burada kişi kalp krizi geçiriyormuş gibi fiziksel rahatsızlıklar hisseder.

Genel olarak panik atağın belirtilerine bakıldığında ise; belirtiler iki grup şeklinde ele alınabilir.

Fiziksel ve zihinsel belirtiler olarak; iki gruba ayrılabilir.

Fiziksel gruba belirtiler olarak; nefes darlığı, kalp çarpıntısı, soluğun kesilmesi, göğüs ağrısı, titreme, terleme, baş dönmesi, bulantı, üşüme, ateş basması, karın ağrısı, el veya ayakta uyuşma olarak ele alınabilir.

Zihinsel belirtiler ise; kişi çevresine ve kendine yabancılaşma, kontrol kaybı hissetme, ölüm korkusu gibi belirtilerle karşılaşılmaktadır. Eğer bu belirtilerden 4 tanesi görülüyorsa; panik atak şüphesi vardır.

Panik Atak Sebepleri

Sebeplerini de incelerken 3 başlık altında toplayabiliriz; fiziksel, genetik ve hayattaki değişimler olarak.

İlk sebep grubu olan fiziksel hastalıklara bakıldığında; örneğin; kişide kansızlık, tiroid hastalıkları, kan şekeri düşmesi, şeker hastalığı ya da yüksek tansiyon varsa panik atak tetiklenebilir.

İkinci sebep grubu olan genetik faktörlere bakıldığında ise; beyin kimyasında gerçekleşen değişimler, travmalar ve sağlıkla ilgili akut durumlar neden olabilir.

Üçüncü sebep grubu olan hayattaki değimlerin nasıl tetiklendiğine bakıldığında ise; yaşanılan ayrlıklar, iş değişikliği, ani taşınmalar, ölümler panik atağı tetikleyici olabilir.

Panik atak insan hayatını olumsuz yönde etkilemektedir. İşlevselliği ciddi ölçüde düşürür, kişinin aklı sürekli ”ne zaman atak yaşayacağım, ya atak yaşarsam” gibi işlevsiz düşüncelerde olduğundan, kişi odaklanmada sorun yaşar.

Panik atak; kalp krizi, depresyon, emboli ile karıştırılabilir. Bu nedenle hekimin dikkatli olması önemlidir. Panik atak tedavisi için; mutlaka bilişsel davranışçı terapi uygulayan bir klinik psikologtan terapi desteği alınması gerekmektedir.

Zaten gittiğiniz psikolog; ataklarınızı çok yoğun bulursa ve bu; terapi desteği almanıza engel oluyorsa o zaman bir psikiyatri uzmanına da yönlendirme yapıyor olacaktır.

Ancak asıl amacın ilaçsız bir şekilde kişinin kendisinin kontrol sağlaması gerektiği unutulmamalıdır.

Hangi Dönemlerde Panik Atak Görülür?

Yirmi yaşlardan sonra görülebiliyor ama genelde 25 – 45 yaş aralığında yaygın olduğunu söyleyebiliriz.

Yoğun korku duygusunun yaşandığı ve kötü bir şeylerin olacağı endişesinin görüldüğü, fiziksel belirtilerin eşlik ettiği, belirli bir zaman devam eden (10 dakika kadar bir süre) durumu ifade eder. Panik atak bir tanı değildir, birçok kaygı bozukluğunda görülebilen bir durumdur.

          Panik atak beklendik durumlarda da ortaya çıkabilir beklenmedik durumlarda da ortaya çıkabilir. Örneğin kalabalık bir ortamda panik atak yaşanması beklendik bir durumdur ve kişi böyle bir şey yaşayacağını anlayabilir.

Ama bazen beklenmeyen durumlarda da kişiler panik atak ile karşı karşıya gelebilirler. Örneğin uyku gibi durumlarda kişi fark etmeden, tahmin edemeyeceği bir şekilde panik atak durumunu yaşayabilir.

   Panik atak fiziksel belirtileri

• Kalp atışlarında hızlanması 

• Nefesin darlığı, nefes kesilmesi 

• Boğulma hissi 

• Terleme 

• Titreme

• Göğüs ağrısı  

• Baş dönmesi

   Panik atak bilişsel belirtiler 

      Sıklıkla ölme, delirme veya kontrolünü kaybetme ve kötü bir şeyler yapma endişesi görülür.

      Bazı kişilerde de derealizasyon ve depersonalizasyon gibi durumlar görülebilir.

    Panik atak yaşayanların yorumları nelerdir?

       Vücutlarında, beyinlerinde bir sıkıntı olduğunu düşünür ve hissederler. 

       Oldukları yere sığamazlar, durdukları yerde duramazlar, hep bir sıkıntı, huzursuzluk, her an bir şey olacakmış gibi garip anlamlandıramadıkları, açıklayamadıkları korkular yaşayabilirler.

       Hastalar panik atak durumu yaşadıklarında “Birden kalbim deli gibi atmaya başladı. Sanki kalbim yerinden, hatta ağzımdan fırlayacak gibi hissettim, kalbim çok hızlı atıyordu. Sanırım bu kalp kriziydi.” gibi açıklamalar yapabilirler. 

       Hastalar bu şekilde kendilerinin bir kalp krizi geçirdiğini düşünerek hastanelerin acil servisine gidebilirler. Yapılan elektrotlar, tansiyon ölçümleri gibi ölçümler sonucunda kalp krizi geçirmedikleri anlaşılır ve yaşadıkları durumun bir panik atak olduğunu öğrenirler. 

        Panik atak genelde bu şekilde kalp krizi ile karıştırılır ve hastaneye başvurulduğunda fark edilmiş olur.

       Yaşadıkları durumun kalp krizi olmadığını öğrenen hastalar rahatlar ve panik atak teşhisi almak genelde onlar için daha iyi bir durum olur.

       Panik atak teşhisi konulduktan sonra da yaşanan duruma uygun tedavi uygulanır. Genellikle ilaç tedavisi uygulanır ve hasta bu şekilde iyi duruma gelmiş olur, sakinleşir.

        Örneğin bazı kişiler arabada işe giderlerken trafik ile karşılaştıklarında, trafik sıkıştığında nefes almakta zorluk yaşayabilirler, sanki oksijen yetmiyormuş gibi hissedebilirler, hemen camı açmaya çalışırlar, nefesleri daralır ve kalp krizi geçirdiklerini düşünürler. Terlemeye de başlar ve korkudan öleceklerini düşünürler ve hemen hastaneye yetişmeye çalışırlar. 

   Panik atak ilaçları nelerdir?

-Alprazolam (Xanax) ve Klonazepam (Rivotril):

Bu ilaçlar panik atak tedavisinde ilk tercih edilen anksiyolitik ilaçlardır. 

-Diazepam ve lorazepam ise biraz daha yüksek dozlarda kullanıldıkları zaman panik ataklar üzerinde etkili olurlar.

          Panik atak tedavisinde bazı medikal ilaçlar ve psikoterapi tekniği kullanılır. SSRI, SNRI, benzodiazepin türü ilaçlar, rahatsızlığın tedavisinde kullanılan ilaçlardandır. Bu ilaçlar tedavi süresinde kişiye özel olarak reçete edilebilir. İlaç kullanımını takiben kişi kendisini iyi hissetse de ilaç kullanımına devam edilmelidir. İlaçların dozunun düşürülmesi ya da kullanımının tamamen bırakılması doktor kontrolünde yapılmalıdır. 

          Panik atak tedavisinde kullanılan ilaçların birçok türü bulunur. Hastalığın etkisi her insanda farklı seyreder. Kişiler için en doğru olan ilacı bulabilmek için kişiler doktorlarına danışmalıdır. Doktorun tavsiyesi ve takibi ile bazen hastalar birkaç ilaç denemek zorunda kalabilirler.

          Panik atak tedavisinde temel ilaçlar antidepresanlardır. Antidepresanlar, nörotransmiterleri etkileyerek çalışırlar. Etkileri yaratmaları genellikle 4 ila 6 hafta sürer. 

          Panik atak tedavisinde bazı vakalarda ilaçla birlikte psikoterapi kullanılır, bazılarında ise sadece psikoterapi uygulanabilir.  

   Psikolojik Kalp Çarpıntısı Nedir?

          Kalp çarpıntısı, kalbin anormal bir derecede hızlı, yavaş, sert veya düzensiz attığının hissedilmesidir. Kalp çarpıntısı her zaman fizyolojik sebeplerden kaynaklanmayabilir, bazı zamanlarda psikolojik sebepleri de olabilir. Psikolojik kalp çarpıntısı yoğun stres, kaygı, korku veya panik dönemlerinde yaşanan yaygın bir durumdur.

         Kalp çarpıntısı belirtileri hızlı, düzensiz veya anormal kalp atışlarının algılanması ile kendini gösteren bir durumdur. Psikolojik kalp çarpıntılarının tipik olarak altta yatan kalp hastalıklarından kaynaklanmadığını, bunun yerine psikolojik rahatsızlıkların bir sonucu olarak ortaya çıktığını akılda tutmak önemlidir.

    Psikolojik kalp çarpıntısı belirtileri nelerdir?

           Kalbinizin normalden daha hızlı attığını hissediyorsanız veya kalp atışlarınızda farklılık hissediyorsanız bu durum kalp çarpıntısı olarak adlandırılabilir. Psikolojik kalp çarpıntılarının sıklığı, süresi ve yoğunluğu kişiye ve anksiyete türüne göre değişebilir. Psikolojik kalp çarpıntısının bazı yaygın semptomları şunlardır:

• Kalp atışlarının hızlandığını veya düzensiz olduğunu hissetmek
• Göğüste ağrı, sıkışma veya rahatsızlık hissi
• Nefes darlığı veya solunum zorluğu hissi
• Midede rahatsızlık, bulantı veya kusma hissi
• Ellerde, ayaklarda veya başka vücut bölgelerinde uyuşma veya karıncalanma hissi 
• Baş dönmesi, odaklanmakta zorlanma veya sersemlik hissi
• Vücut sıcaklığında artış, terleme veya nemli hissetmek
• Korku veya panik hissi

          Çarpıntıların süresi ve yoğunluğu önemlidir. Birkaç dakikalık hafif çarpıntılar endişe verici olmayabilir ama uzun süren sık sık tekrarlayan şiddetli çarpıntılar doktorunuzla görüşmenizi gerektirebilir.

          EKG veya Holter izleme testleri genellikle kalp çarpıntısının nedenini belirlemek için kullan testlerdendir. Ancak düzenli fiziksel muayene olmak ve doktora yaşanılan semptomlar hakkında detaylı bilgi vermek de teşhise yardımcı olacaktır.

          Eğer biyolojik olarak kalp çarpıntısına neden olacak herhangi bir sorun yoksa o zaman psikolojik bir kalp çarpıntısı yaşanıyor olma ihtimali yüksektir.

Bu semptomlardan en az dört tanesi varsa panik atak yaşayabilirsiniz. Bir uzmandan yardım almanızı öneririz.

Panik Atak Neden Oluyor?

• Öncelikle fiziksel hastalıkları başta sayabiliriz. (by pass ameliyatı olan biri için tekrar olursam, ölürsem diye endişelenmesi, tiroid, kan şekeri, yüksek tansiyon hastalarını da söyleyebiliriz)
• Genetik faktörler (ailede varsa diğer nesillere aktarılır, önceden yaşanan travmalar varsa)
• Görerek öğrenme
• Hayattaki değişimler (zorluklarla karşılaşıp baş edilemediğinde ataklar gün yüzüne çıkabilir, örneğin düzeninin bozulması)
• Yaşanılan bir travma da olabilir ( gözünün önünde yaşanan ölüm)
• Yaşanılan iş değişikliği (elinizde olmayan bir durumda)
• Evlilik (başka bir kişiyle yeni bir düzen kurmak ve sorumluluğun ağır gelmeye başlaması)

Panik Atak İnsan Yaşamını Nasıl Etkiler?

Kişinin yaşam kalitesini düşürüyor ve işlevselliğini bozuyor. Çünkü kişi “Ya atak geçirirsem”, “ Atak geldi mi geliyor mu” diye sürekli tetikte oluyor. Bu durum gerçekleştiğinde işi gücü bırakmak, ertelemek gerekebiliyor. Ana odaklanamayıp anın tadını kaçırmış olabiliyor. Bunlardan dolayı kişiyi maddi ve manevi açıdan ciddi zarar veren bir rahatsızlık olarak panik bozukluğu tanımlayabiliriz. (bknz: Erteleme Davranışı)

Panik Atak Başka Hastalıklarla Karıştırılmamalı

Fizyolojik bir durum varsa önce onun giderilmesi gerekiyor daha sonra psikolojik boyutuna yer verilmeli. Kalp kriziyle karıştırılabilir. Bu şekilde gelen bir kişiyi öncelikle bir kardiyoloji uzmanına yönlendirip gelen sonuçlara göre bir tedavi gerçekleştirilmeli.

Depresyonla da karıştırılabiliyor. Çünkü atak yaşamak istemeyen kişi kendini eve kapatabilir ve çıkmak isteyebilir. Korunaklı, güvenli ortamından çıkmak istemeyebilir ve yanlış tanı olarak algılanıp ilerlenebiliyor.

Panik Atak Tedavisi

İlk başlarda ilaç desteği gerekebiliyor. Psikolog ve psikiyatrist bağlantılı olarak ilerleniyor. Biraz da kişinin nasıl yaşadığı, kişinin size nasıl geldiğiyle ilgilide yönlendirmeler sağlanır.

Bilişsel davranışçı terapi alanında uzmanlığı olan bir psikologdan destek almak gerekiyor. Eğer yoğunluğu fazla olan ataklar oluyorsa o zaman bir psikiyatriste yönlendirme yapılabilir. Ancak kaygılar çok yoğun değilse kişiler terapiyi almaya istekliyse daha rahat ilerleme kaydedilebilir.

Panik bozukluk, panik atak rahatsızlığınız varsa Dünya Danışmanlık ve Psikoloji Merkezi, doğru psikolog adresi. Psikolog randevu talebi için WhatsApp üzerinden asistanımıza ulaşabilir ve 15 dakikalık bir ücretsiz ön görüşme için merkezimizi ziyaret edebilirsiniz.

Yazar: Melike Nur Şevik

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.