Paranoyak nedir?

Paranoya, yoğun, mantık dışı güvensizlik ve şüphe içeren bir düşünce kalıbıdır. Peki Paranoyak Nedir? Bir durum veya kişiyle ilgili hafif rahatsızlık, sinirlilik veya huzursuzluk duygularından kişinin zihinsel sağlığını riske atabilecek yoğun, üzücü düşüncelere kadar değişebilir. İnsanların zaman zaman hafif paranoya nöbetleri yaşayabilir. Paranoyak ne demek? Ancak bipolar bozukluk, şizofreni ve paranoid kişilik bozukluğu gibi zihinsel hastalıkları olan kişiler için paranoya deneyimi sürekli ve oldukça rahatsız edici, hatta tehlikeli olabilir. Asılsız suçlamalarda bulunmak ve diğer insanlara karşı genel güvensizlik de sıklıkla paranoyaya eşlik eder. Örneğin, paranoyak bir kişi, bir olayın kasıtlı olduğuna inanabilirken, çoğu insan bunu bir kaza veya tesadüf olarak görebilir. Paranoya, psikozun temel bir belirtisidir.

Paranoya’nın Belirtileri

Paranoyanın yaygın bir belirtisi atıf yanlılığıdır. Bu bireyler tipik olarak önyargılı bir gerçeklik algısına sahiptir ve genellikle daha düşmanca inançlar sergilerler. Paranoyak ne demektir? bir başkasının istemeden yaptığı bir davranışı kasıtlı veya tehditkarmış gibi görebilir. Klinik olmayan paranoyak bir nüfus üzerinde yapılan bir araştırma, kendini güçsüz ve depresif hissetmenin, kendini soyutlamanın ve faaliyetlerden vazgeçmenin, daha sık paranoya sergileyen kişilerle ilişkilendirilebilecek özellikler olduğunu bulmuştur. Bazı bilim adamları, erotizm, rahatız edicilik, çekişme ve yüceltme gibi paranoyanın çeşitli semptomları için farklı alt tiplerini yarattılar. Paranoyanın şüpheli ve rahatsız edici kişilik özellikleri nedeniyle, paranoyası olan birinin kişilerarası ilişkilerde başarılı olması pek olası değildir. Bazı araştırmalara göre paranoya için bir hiyerarşi vardır. Hiyerarşinin en tepesindeki en az yaygın olan paranoya türleri, daha ciddi tehditler içerenlerdir. Sosyal kaygı, paranoyanın en sık sergilediği düzey olarak bu hiyerarşinin en altında yer alır. Peki paranoyak nedir?

Paranoid Düşünce Örnekleri Paranoyak Nedir?

Paranoya herkes için farklı şekilde ortaya çıkar, ancak ortak temalar şunları içerir:

• Kişinin hükümet, bir kuruluş veya bir kişi tarafından gözetlendiğine veya takip edildiğine inanması
• Kişinin, herkesin kendisine baktığını ve/veya kendisi hakkında konuştuğunu hissetmesi
• Kişinin, insanların kasıtlı olarak kendisini dışlamaya veya kötü hissettirmeye çalıştığını düşünmesi
• Kişinin, insanların kendisine güldüğünü veya arkasından kendisi hakkında fısıldadığını düşünmesi
• Kişinin, birisinin kendisini incitebileceğini veya öldürebileceğini düşünmesi

Paranoya’nın Nedenleri

Paranoyak Nedir? Ne Demek? Yaşlılık. Daha yaşlı yetişkinlerin, yaşa bağlı olarak işitme, görme ve diğer duyularda meydana gelen değişikliklerin bir sonucu olarak kuruntulu veya paranoyak düşünceler yaşama olasılığı daha yüksek olabilir.

Bazı ilaçlar veya kullanımlarının durdurulması. Amfetaminlerin birçok olumsuz etkisi olabilir ve bunlardan biri paranoyadır. Ancak bazen bir ilacı bıraktıktan sonra da paranoya oluşur. Adderall (dekstroamfetamin-amfetamin), dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır, ancak aniden bırakmak paranoid sanrılara neden olabilir.

Belirli yaşam deneyimleri. Çocuklukta veya genç yetişkinlikte travma yaşamak, sosyal izolasyon veya büyük bir yaşam değişikliğine maruz kalmak (işini kaybetmek, sevilen birinin ani ölümü, bir suçun kurbanı olmak veya ciddi bir hastalık geçirmek gibi) paranoyaya neden olabilir. 

Beyni etkileyebilecek enfeksiyonlar. İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) olan kişiler, paranoya ve işitsel veya görsel halüsinasyonlar gibi psikotik semptomları içeren, bazen “HIV mani” olarak adlandırılan ikincil bir durum geliştirebilir.

Uyku eksikliği. Uyku eksikliği, güvensizlik duygularını ve hatta rahatsız edici hisleri ve halüsinasyonları tetikleyebilir. Korkular ve endişeler gece geç saatlerde gelişebilir.

Paranoyak Nedir? Paranoyanın Tedavisi

Paranoya tedavisi, semptomların ciddiyetine ve altta yatan nedene bağlıdır. Paranoyanın tedavisi, ilaç tedavisi, psikoterapi veya her ikisinin birleşimi şeklinde gerçekleştirilir.

İlaç tedavisi. Antipsikotik ilaçlar, özellikle şizofreni veya bipolar bozukluk gibi altta yatan bir psikiyatrik durumu varsa reçete kullanılabilir. Semptomları tedavi etmek için kullanılabilecek diğer ilaçlar arasında antidepresanlar, duygudurum dengeleyiciler ve kaygı giderici ilaçlar yer alır.

Psikoterapi. Psikoterapi, paranoyası olan kişilerin daha iyi başa çıkma ve iletişim becerileri geliştirmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca bazen kişinin, inançlarının gerçekliğini test etmesine yardımcı olabilir. Terapi yoluyla, paranoya yaşayan insanlar potansiyel olarak başkalarına daha fazla güven geliştirmeyi öğrenebilir, duygularını daha uyumlu yollarla yönetmenin ve ifade etmenin yollarını bulabilir ve özsaygılarını ve özgüvenlerini geliştirebilirler.

Dijital tedaviler. Araştırmacılar ayrıca paranoyası olan kişiler için dijital tedavi seçeneklerinin kullanımını keşfetmeye başlıyor. Bu tedaviler arasında mobil uygulamalar, sosyal ağ, sanal gerçeklik ve internet tabanlı terapiler yer alıyor. 

Paranoya ve Ruh Sağlığı Sorunları

Beyin hastalığı veya inme gibi fiziksel bir sağlık durumunun belirtisi olabilir. Paranoya, bazen belirli ruh sağlığı durumlarında, özellikle de psikoz içerenlerde de mevcuttur.

 Sınırda kişilik bozukluğu. Sınırda kişilik bozukluğu olan kişilerde paranoya ortaya çıkabilir. Paranoyanın sabit veya sürekli bir semptom olduğu diğer birçok durum gibi değildir. Sınırda kişilik bozukluğu ile ilişkili paranoya genellikle daha geçicidir. Stres seviyeleri daha yüksek olduğunda ortaya çıkar.

Bipolar bozukluk; Bu kişiler, manik veya depresif bir dönem sırasında paranoid sanrılar yaşayabilir. Bipolar bozukluk teşhisi konması, kişinin kesinlikle paranoya yaşayacağı anlamına gelmez. Ancak sanrılı düşünceler yaşarsa işaretleri bilmek önemlidir.

Psikotik bozukluklar. Paranoya, şizofreni veya şizoaffektif bozukluk gibi psikotik bir bozukluğun belirtisi olabilir.

Sorumluluk Reddi: Söz konusu bu tür bilgiler Site’de yalnızca bilgilendirme amacıyla yayınlanmaktadır ve doktorunuz ya da eczacınızın tavsiyelerinin yerini almaz. Bu bilgiler hiçbir koşulda bir hastalığın veya fiziksel problemin tıbbi tanısını koymak için kullanılmamaktadır site üzerinden durumunuzla ilgili endişelerinizi ve sorularınızı sorabilirsiniz. Bununla birlikte her durumda doktorunuza ya da eczacınıza başvurmanız gerekir.

Uzman Psikolog Fundem Ece

Uzmanlık alanları: Çocuk, Ergen, Yetişkin, Aile, Çift, Cinsel Terapi.
Okan Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü tam burslu kazandı. Psikoloji Bölümü’nü (%30 İngilizce) burslu okurken başarısı sayesinde Çift Anadal Programı’na kabul edilerek Sağlık Yönetimi Bölümü’nü de tamamladı.